AC 01 2009 (PDF, 1.76 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie

332 HOF VAN CASSATIE 30.1.09 - Nr. 81
“Indien er reeds vroeger een beslag is overgelegd en overgeschreven, vermeldt de
bewaarder zijn weigering op de kant van het tweede beslag, alsmede de datum van het
vroegere beslag, de naam, de voornaam, de woonplaats en het beroep van de beslaglegger
en van de beslagene en de datum van de overschrijving”.
De andere schuldeisers, die over een uitvoerbare titel beschikken en die de uitvoering
op en de uitwinning van het onroerend goed wensen te benaarstigen, zijn aldus
afhankelijk van het al dan niet verder zetten van de executie en uitwinning door de
schuldeiser die zijn beslag als eerste liet overschrijven.
De wetgever heeft voorzien in twee garanties of maatregelen voor die andere
schuldeisers om hen te beschermen tegen de inertie of de mogelijke bedrieglijke
handelingen van de eerst overgeschreven vervolgende schuldeisers: “de
indeplaatsstelling” (artikel 1610 van het Gerechtelijk Wetboek) en “het gemeen worden
van het beslag aan de ingeschreven schuldeisers” (artikel 1584, tweede lid, van het
Gerechtelijk Wetboek). Deze garanties vormen als het ware de ‘bruggen’ tussen de
voornoemde principes en de belangen van die andere schuldeisers. De “indeplaatsstelling”
situeert zich voor en “het gemeen worden van beslag aan de ingeschreven schuldeisers”
situeert zich na het scharniermoment in de executie, met name de aanmaning om inzage te
nemen van de door de instrumenterende notaris opgestelde verkoopsvoorwaarden en om
aanwezig te zijn bij de toewijzing, als bepaald bij artikel 1582, derde lid, van het
Gerechtelijk Wetboek.
De indeplaatsstelling dient aldus te worden beschouwd als een “uitzonderingsregime”
om, in de gevallen waar het kan, zonder bijkomende kosten een beslag verder te kunnen
zetten met vermijding van kosten van doorhaling en betekening van het nieuwe beslag 11 .
9. De indeplaatsstelling, als bepaald in artikel 1610 van het Gerechtelijk Wetboek, is
een procesrechtelijke “substitutie” en geen materieelrechtelijke “subrogatie”. Ze heeft
geen enkele incidentie op de materieelrechtelijke positie en aanspraken van de
vervolgende schuldeiser. Ze is niet meer en niet minder dan de voortzetting van de
executie die door die schuldeiser werd aangevat en dit vanaf de laatste regelmatige
handeling. Het is het eerste beslag dat wordt verdergezet. Daarom ook dient die
schuldeiser, bij toepassing van artikel 1611, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek,
“de stukken van vervolging tegen ontvangstbewijs” af te geven aan de indeplaatsgestelde.
Deze wordt dus in wezen “gesubstitueerd” in de louter procesrechtelijke op dat
ogenblik bestaande toestand en rechten van de vervolgende schuldeiser. Hij kan dus geen
ruimere rechten met betrekking tot de procedure van tenuitvoerlegging verwerven. De
gebreken die de oorspronkelijke rechtspleging zouden aantasten worden aldus door de
indeplaatsstelling niet opgeheven 12 .
De vraag naar de omvang en de waarde van de indeplaatsstelling impliceert een
onderzoek naar de regelmatigheid en de rechtmatigheid van de executie die tot op dat
ogenblik werd vervolgd door de oorspronkelijke schuldeiser.
De indeplaatsgestelling in de procesrechtelijke positie en rechten van de vervolgende
schuldeiser vereist dat er op dat ogenblik een rechtmatig en regelmatig beslag bestaat. Bij
gebrek hieraan kan de schuldeiser de door hem aangevatte procedure niet langer
vervolgen en kan er dan ook geen indeplaatsstelling zijn, terwijl de beslagene, die door
een beschikking die ten onrechte de indeplaatsstelling toestaat, in zijn rechten is geschaad
en tegen deze beschikking trouwens derdenverzet kan aantekenen. Waar de
indeplaatsstelling een uitzonderingsregime is met de voornoemde doelstellingen, dient zij
11 MICHIELSENS, ‘Uitvoerend onroerend beslag – indeplaatsstelling’, in Comité voor studie en
wetgeving. Verslagen en debatten 1999-2000, Dossier nr. 6291, 764.
12 G., DE LEVAL, Rép. Not., ed. 1985, tw. La saisie immobilière, 207, nr. 495; G. DE LEVAL, La saisie
immobilière, Brussel, Larcier, Ed. 2007, 363, nr. 553.