Programi nacional PËr

Struktura më e pranishme në vendet e Evropës lindore përfshin arsim fillor
6-vjeçar, arsim 3-vjeçar të mesëm të ulët dhe arsimim 3-vjeçar të mesëm të lartë.
Numri më i madh i vendeve kanë arsim të domosdoshëm 9-vjeçar, por ekziston
tendenca në levizjen e këtij kufiri më lart. Në vendet në tranzicion ende është
dominate struktura 8+4. Arsimimi i mesëm i lartë zgjat 3 gjer më 5 vjet, kurse
varësisht nga lloji, shkollat mund të ndahen në:
Gjimnaze (3-4 vjeçare) në kuadër të të cilave mësohen lëndë zgjedhore dhe
fakultative të obligueshme, dhe mbarojnë me provim të maturës i cili mundëson
ecshmëri kah arsimimi i lartë.
Shkolla teknike (3-4 vjeçare) të cilat kanë dalje kah fakultetet ose mundësojnë
punësim në profesion.
Shkolla profesionale (zejtare), (2-3 vjeçare) me të cilat fitohet shkallë më e
ulët e kualifikimit profesional (zeje).
Shkolla artistike (4 vjeçare) me tre drejtime (figurativ, muzikor dhe balet).
Tendencë e përgjithshme e tërë shkollave të mesme është afrimi programor
nëpërmjet deprofesionalizimit të arsimit profesional dhe profesionalizimit të arsimit
të përgjithshëm. Në atë kuptim duhet të vërehet trendi kah hapja e gjimnazeve
profesionale dhe artistike, me se edhe ritet depërtimi kah institucionet e
larta arsimore.
Influenca e shtetit në vërtetimin e planeve dhe programeve mësimore është
e pranishme në të gjitha vendet, por ekzistojnë dallime në shkallën e asaj influence.
Sillet një kurikulum nacional bazik i cili parasheh autonomi të shkollave në
realizimin e tij, por edhe definim të standardeve të larta arsimore.
Organizimi i mësimit bashkëkohor në këtë nënsistem përfshin disa pika
kyçe:
1. Diferencim dhe individualizim të arsimit, me se mundësohet udhëzimi i
nxënësve në pajtim me aftësitë dhe interesat e tyre, si dhe tempo individuale
të përparimit. Ajo arrihet nëpërmjet të: zgjedhshmërisë të mësimit,
programeve mësimore fleksibile, teknikave arsimore të cilat janë përshtatur
stileve të ndryshme të të menduarit tek nxënësit, si dhe mundësi për avancim
të shpejtuar për nxënësit e talentuar dhe të zellshëm.
2. Arsim multikulturor dhe multilingvistik, me se përforcohet bashkëpunimi
mes shteteve evropiane.
3. Pjesëmarrje më të madhe të nxënësve, prindërve dhe subjekteve të tjera të
interesuara për udhëheqjen e shkollës.
4. Zgjerim të bashkëpunimit dhe lidhje më të ngushta mes shkollave dhe
tregut të punës, si dhe ngritja e vetëdijes për sipërmarrje.
5.
Krijim të parakushteve për qasje në arsimin e mesëm dhe trajnim të grupeve
të marginalizuara.
Programi për zhvillimin e arsimit të
mesëm dhe pas të mesëm
149
III