Programi nacional PËr

e cila konkurron për punësim në ekonomi, e rastet e saja për inkuadrim në proceset
prodhuese jashtëzakonisht do të varen nga njohuritë dhe aftësia e tyre.
Në pajtim me këtë, arsimi i mesëm dhe pas i mesëm duhet të mundësojë:
plotësimin e kërkesave të ekonomisë nga aspekti i aftësimit të punëtorëve
për fitimin e diturive të reja, aftësive
dhe shkathtësive;
mënyra të reja të lidhjes së arsimit
me tregun e punës, si dhe krijimin
e lidhjeve fleskibile;
përsosja e mëtejshme e planeve
dhe programeve arsimore, e kjo
do të thoshte edhe modernizimin
e organizatës; përpilimin e programeve
të reja, kurseve; definimin
e trajnimeve praktike në një lloj
tjetër; vendosjen e barazapeshës
mes arsimit të përgjithshëm dhe
atij profesional;
krijimi i kushteve për përsosje të
vazhdueshme profesionale të arsimtarëve.
sigurimi i kushteve për marrjen e
çertifikatave, diplomave dhe kualifikimeve
të harmonizuara me standardet
evropiane;
racionalizimi dhe harmonizimi i rrjetit
të institucioneve arsimore për
shkollim të mesëm dhe të mesëm
për të rritur me nevojat e ekonomisë,
tregut të punës dhe politikës
së punësimit;
zhvillimi i sistemit të standardeve
për: institucione arsimore, arsimtarët
dhe programet për shkollim;
sigurimi i cilësisë së arsimit dhe
vëzhgimi i vazhdueshëm dhe
vlerësimi i rezultateve, si të nxënësve
dhe arsimtarëve, ashtu edhe
të shkollës në përgjithësi;
Gjendja:
» Periudha e tranzicionit shkaktoi dridhje të
theksuara në planin ekonomik dhe dukuri të
papunësisë masive. Ajo që ishte brengosëse
ishte përfaqësimi i të papunëve te të rinjtë.
Nga numri i përgjithshëm i të papunëve
pjesëmarrja e popullatës deri më 30 vjetë
në vitin 2003 ishte 47,01%. Situata e këtillë
është tregues për nevojën nga ndryshime të
shpejta dhe themelore. Por, këto ndryshime
sot duhet të ndiqen edhe me ndryshime adekuate
në sferën e arsimit të mesëm dhe pas
të mesëm dhe trajnimin.
» Një nga shkaqet më serioze të papunësisë
është vazhdimi i arsimit pas klasës së tetë
dhe përsëritja e vitit e nxënësve gjatë shkollimit
të tyre të mesëm. Kjo popullatë, për
shembull në vitin shkollor 2002/2003 ka
qenë 15%, që paraqiste ndikim plotësues
mbi rritjen e numrit të papunëve. Gjatë kësaj,
nëse dihet se ekonomia moderne edhe më
shumë po karaketrizohet me intelektualizimin
e profesionit dhe punës, atëherë fati
i popullatës e cila ka e braktisur arsimin e
mesëm, nga më parë është e dënuar në papunësi
afatgjate.
Gjendja:
»
Nga numri i përgjithshëm i nxënësve të shkollave
të mesme në vitin shkollor 2003/2004,
40,24% kanë qenë të inkuadruar në arsimin
gjimnazial, derisa 58,82% kanë qenë
të inkuadruar në arsimin profesional dhe
0,95% në arsimin artistik. Nga shkollat e
mesme profesionale, më atraktivet janë
shkolla e mesme e mjekësisë (13,19% nga
numri i përgjithshëm i nxënësve të shkoll-ave
të mesme) dhe drejtimi ekonomiko-juridik
(17,89% nga numri i përgjithshëm i nënësve
në shkollat e mesme). Gjatë kësaj ky trend
nuk vazhdon në arsimin e lartë. Në arsimin
e lartë shkollor më atraktive janë shkencat
shoqërore (68,17% në vitin 2003/2004), derisa
shknecat natyrore janë më pak atraktive
(28,20%).
Programi për zhvillimin e arsimit të
mesëm dhe pas të mesëm
189
III