Programi nacional PËr

Programi nacional për zhvillimin e arsimit në Republikën e Maqedonisë 2005-2015
196
zhvillimi i sistemit të standardeve për programe arsimore, arsimtarët dhe
institucionet;
sigurimi i cilësisë së arsimit profesional dhe vëzhgimi e vlerësimi i përhershëm
i rezultateve të nxënësve, arsimtarëve dhe institucioneve arsimore në
tërësi;
sigurimi i depërtimit më të mirë të brendshëm horizontal dhe vertikal;
krijon kushte për përsosje profesionale të vazhdueshme të arsimtarëve;
rritja e investimit financiar dhe inkuadrimi i burimeve të ndryshme të financimit.
4.2.2. Rëndësia, funksioni dhe karaketristikat kryesore të arsimit të
mesëm dhe arsimit pas të mesëm
Arsimi i mesëm edhe formalisht edhe thelbësisht gjendet në mjedisin e sistemit
global arsimor. Në këtë nivel të sistemit arsimor fillon diferencimi sistemor
i rrugëve për avancimin e mëtejshëm, si në arsim ashtu edhe në zhvillimin profesional.
Këtu ndërlidhen, harmonizohen dhe optimohen ndikimet e pesëmarresve
kryesorë të arsimit, si funksion kryesor shoqëror. Pretendimi individual për arsim
sa më të lartë dhe me atë status sa më të lartë shoqëror dhe fillim në sferën e
punës, ndeshen me kufizimet, mundësitë shoqërore, ndarja shoqërore e punës
dhe kërkesat për zhvillim të shkencës dhe teknologjisë. Për dallim nga kjo pjesë
e sistemit të arsimit, arsimi themelor, si i përgjithshëm dhe i obligueshëm për të
gjithë, përballet me dilema shumë të vogla, por ngjashëm është edhe me arsimin
e lartë ku në tërësi është profesionale dhe mbetet të zgjidhet vetëm çështja
e kohëzgjatjes dhe gjerësia e orientimit profesional. Nga këto shkaqe, arsimi i
mesëm në të gjitha hapësirat, vendet dhe kohët e zhvillimit të shoqërisë, ka qenë
dhe është objekt i ndryshimeve të shpeshta, e reformave dhe riorganizimeve.
Që këtu, del edhe rëndësia e tij për tërësinë e sistemit global arsimor, por edhe
funksioni i tij në plotësimin e nevojave individuale dhe shoqërore.
Rëndësia kryesore e arsimit të mesëm del nga fakti që me fizionominë,
përmbajtjen dhe funksionimin e tij krijohen kushte për realizimin e njërës nga të
drejtat themelore të njeriut – e drejta për punë. Pikërisht, e drejta për punë është
e lidhur me plotësimin e një kushti të rëndësishëm – kompetenca për kryerjen e
një lloji të caktuar dhe ndërlikueshmërinë e punës. Pikërisht kjo kompetencë, në
pjesën më të madhe të tij e jep arsimi i mesëm si funksion përfundimtar (arsim
i mesëm profesional) ose e mundëson si funksion përgatitor për funksione të
ndërlikuara profesionale dhe shoqërore (arsimi i gjimnazit si përgatitje për arsim
të lartë). Po ashtu, arsimi i mesëm është i rëndësishëm për shkak të faktit se në të
duhet të zgjidhet në mënyrë adekuate një nga kundërshtitë më të mëdha shoqërore:
të drejta të barabarta të qasjes në arsim dhe punë të gjithë qytetarëve, nga
njëra anë dhe predispozitat e ndryshme, mundësitë dhe kapacitetet, por edhe