Programi nacional PËr

Nacionalna programa za razvoj na obrazovanieto vo Рepublika Мakedonija 2005-2015
276
Kompetencat e rëndësishme për sendërtimin e
,,shoqërisë bazuar në dituri’’
Përvojat evropiane tregojnë se kornizat e arsimit të lartë dhe puna hulumtuese
duhet t’i zhvillojnë këto shkathtësi dhe këto kompetenca: parashikimi i trendeve
dhe aftësimi për ballafaqim me zhvillimin e paparaparë të ngjarjeve ; punë
ekipore dhe aftësi për punë me rrjete nga ekipet; aftësi shembullore për zbatimin
e informatikës në lëmin për të cilën aftësohet studenti/hulumtuesi; njohja e së
drejtës nga lëmia e aftësisë intelektuale (duke i përfshirë edhe problemet).
Varësisht nga grupet studimore, programet studiuese dhe metodologjitë e
zbatuara arsimore, institucionet e larta arsimore në Republikën e Maqedonisë
mundësojnë marrjen e disa kompetencave të përmendura. Përpjekje serioze drejt
sendërtimit të shkathtësive është përfshirë në Universitetin e Evropës Juglindore
në Tetovë. Në dy semestrat e parë të studimeve mësohen gjuhët (Anglishtja dhe
Shqipja), shfrytëzimi i informacioneve teknologjike dhe punë me Internet, njohja
me teknika analizuese, prezantimi dhe kritika dhe studime Evropiane.
Veprimtaria shkencoro-hulumtuese
Gjendja: Sistemi i veprimtarisë shkencoro-hulumtuese i universiteteve përfshin
kërkime shkencore, përsosje dhe aftësim të kuadrit për punë shkencoro-hulumtuese
infrastrukturës shkencoro-hulumtuese. Kjo veprimtari është e përcaktuar
me Ligjin për arsimin e lartë dhe veprimtarinë shkencoro-hulumtuese.
Sipas ligjeve, universitetet/fakultetet shtetërore dhe institucionet shkencore
gëzojnë liri akademike për kryerjen e kërkimeve fundamentale, zhilluese dhe
zbatuese. Rezultatet e kërkimeve shkencore vlerësohen dhe jepen nëpërmjet: recenzimeve,
botimeve të punimeve shkencore, kritikave shkencore, vlerësim prej
ekspertëve dhe zbatim në praktikë.
Puna kërkimore si veprimtari bazë është e vendosur në institucionet shkencore
të pavarura, por ajo zhvillohet në kornizat e punës shkencorokërkimore të
fakulteteve, institucioneve dhe katedrave të cilat janë në përbërje të tyre. Kërkimet
më shpesh kanë karakter ndërkombëtar dhe financohen nga institucionet
dhe fondacionet e huaja, prej të cilave shumica janë projekte në kornizat e programeve
të Bashkësisë Evropiane, COST, NATO dhe programeve evropiane për
zhvillimin e arsimit të lartë.
Financimi i veprimtarisë shkencorokërkimore i institucioneve të pavarura
shkencore ka trajtim të financimit të veprimtarisë së tyre bazë dhe financim të
projekteve nga Ministria e Arsimt dhe Shkencës, ndërsa financimi i veprimtarisë
kërkimoroshkencore i fakulteteve kryhet nëpërmjet financimit vetëm të projekteve.
Kriza ekonomike shpuri në ulje drastike të mundësive për zbatimin e shkencës
në veprimtaritë ekonomike dhe jo ekopnomike. Gjendja e tillë shkaktoi ulje të