Programi nacional PËr

Programi nacional për zhvillimin e arsimit në Republikën e Maqedonisë 2005-2015
152
Numri i fëmijëve të lindur në 1000 banorë u zvogëlua më 40,7 në vitin 1948
më 13,5 në vitin 1999, ndërsa numri i personave të vdekur prej 14,4% në 8,3%,
ndërsa numri i foshnjave të vdekura në 1000 të foshnja të gjalla është zvogëluar
prej 116,7 në 14,9.
Kjo rezulton me zvogëlimin e ritjes natyrore të popullsisë prej 26,3 në 5,2 më
1000 banorë. Rënia e vdekshmërisë shkaktoi që kohëzgjatja e jetës të arrijë 70,1
vjet për burat dhe 74,4 për gratë. Në Republikën e Maqedonisë është e pranishme
shkalla e ulët e natalitetit karakteristike për maqedonasit, dhe shkallë e lartë
e natalitetit karakteristike për shqiptarët, romët dhe turqit. Në vitin 1994 shkalla
e natalitetit te maqedonasit ka qenë 12,1 më 1000 banorë, kurse te shqiptarët
25,1, te romët 29,1 dhe te turqit 19,8.
Lëvizjet migruese të popullatës në Republikën e Maqedonisë janë shumë
intenzive , si rezultat i zhvillimit të shpejtë ekonomik, demografik dhe politik në
vend. Në periudhën prej vitit 1981 – 1994 migracioni i jashtëm në Republikën e
Maqedonisë ka tregues negativ të migracionit prej 128 000 perona, që paraqet
6,2 % nga popullata e përgjithshme.
Me diagramin shtyllor 2 është dhënë shpërndarja e popullatës sipas tre grupeve
moshore më të mëdha, si vijon: prej 0 gjer më 14 vjet, prej 15 gjer më 59 vjet
dhe prej 60 e më tepër vjet. Në fillim të procesit të tranzicionit është dominante
prezenca e popullatës së re, kurse në fund prezenca e popullatës së moshuar.
Dijagrami 2.
Popullata sipas grupeve moshore
(“Prezentim dhe studime nr. 85”, Shkup 1997, fq. 32)
Kjo strukturë mvaret nga: nataliteti, mortaliteti, ritja natyrore, lëvizjet migrative,
krizat ekonomike, luftërat, epidemitë dhë katastrofat natyrore.
Struktura arsimore e popullatës i përfshinë strukturat e pjesërishme sipas
aftësisë për shkrim lexim, pregaditja shkollore dhe karakteristikat e tjera arsimotre.
Ndryshimet në strukturën arsimore në Republikën e Maqedonisë tregojnë se
popullata në periudhën mes viteve 1953 – 1994 ka arrirë shkallë të lartë në zhvillimin
e arsimit. Është zvogëluar pjesëmarrja e popullsisë analfabete prej 33,7%
në 5,4%. Në vitin 1994 pjesëmarrja e popullatës pa pregaditje arsimore ka qenë