Programi nacional PËr

Programi nacional për zhvillimin e arsimit në Republikën e Maqedonisë 2005-2015
dhe inkurajim të nxënësve/studentëve për bërjen e zgjedhjeve, kompletimin e
arsimimit të tyre dhe marrje të kualifikimeve.
Nxitja e madhe për sistemin arsimor, për një kohë të shkurtë, do të jetë
ofrimi i një tregu të gjerë i dhënësve të shërbimeve arsimore për persona të rritur.
Plotësimi permanent i kërkesave që rrjedhin nga sferat e punës dhe jeta
shoqërore, ofron pozicionim të qartë, përkatësisht sjellje të ligjvënies për arsimim
të të rriturve dhe mbështetjen e iniciativës për sendërtimin e programeve
për arsimim të të rriturve.
Financimi
Investimi në arsim, trajnim,
shkencë dhe hulumtim, gjithmonë
janë investim i pagueshëm dhe faktor
më i sigurtë i kompetencës dhe
konkurencës nacionale, e me të edhe
të zhvillimit të vendit. Kjo, pikërisht,
paraqet financim të sigurtë të Ministrisë
së Arsimit dhe Shkencës dhe
përkrahje adekuate buxhetore.
»
»
»
»
Gjendja:
Për vitin 2003, buxheti i arsimit, si përqindje
nga BDP, arrin 3,49%.
Për periudhën 1996 - 2003, buxheti për arsim
si % nga BDP shënoi rënie për 0,77%.
Nga buxheti i përgjithshëm, për arsimin fillor
janë ndarë - 59,15%, për arsimin e mesëm
- 22,66%, për arsimin e lartë - 12,46%, për
standard të nxënsësive - 1,92% dhe për
standard të studentëve - 3,81%.
Nga mjetet të cilat i kanë marrë shkollat, afër
80% janë për rrogat, kurse në arsimin e lartë
kjo përqindje arrin afër 90%.
(Burimi: Ministria e financave 2004)
Kur dihet se ky sektor gati kryesisht
financohet me mjete publike, përgjegjësia për këto investime pa dyshim
i takon sektorit publik. Me që pritet presion plotësues për ndarje të mjeteve për
arsim dhe trajnim të të rriturve dhe hulumtimeve publike, nevoja për revidim dhe
rritje të buxhetit të Ministrisë së Aarsimit dhe Shkencës si dhe gjetja e burimeve
alternative për financim, do të paraqet domosdoshmëri në periudhën e ardhshme.
Ministria e Arsimit dhe Shkencës do të orvatet që me ndihmën e aplikimit
dhe të koordinimit më të madh në implementimin e aktiviteteve, zvogëlimin e
shpenzimeve të panevojshme, bashkëpunimit me autoritetet vendore, bashkëpunimit
me fondet ndërkombëtare dhe institucionet dhe pajtueshmërisë të aksioneve
të përbashkëta, bashkëpunim me sektorin joqeveritar, duke u mbështetur
në kapacitetet ekspertësh, të sigurojë derdhje më të madhe financash në arsim
dhe ndarje më korrekte të mjeteve.
Me rëndësi të posaçme është të definohet sistemi i qartë i financimit në
kushtet e decentralizimit të arsimit. Edhe pse financimi i arsimit në rajonet rurale që
janë më pak të banuara është më i madh, nuk duhet të arsyetohet kompromitimi i
cilësisë së arsimit dhe trajnimit dhe cungimi i të drejtës së natyrshme për shkollim
të secilit. Në këtë drejtim, ndarja e mjeteve do të zhvillohet me efektshmëri, në
mënyrë profitabile dhe të drejtë dhe në pajtim me përparësitë e shtetit, duke
mbajtur llogari për fuqinë reale financiare të komunave dhe popullatës, sidomos