Programi nacional PËr

Hapja e programit të ri Erasmus Mundus të Unionit Evropian për bashkëpunim
në lëmin e arsimit të lartë në vendet e botës së tretë, paraqet cytje të re të sektorit
për arsim të lartë. Edhe më tutje do ta vazhdojnë pjesëmarrjen në programet
e UE dhe programet e tjera ndërkombëtare që kanë për qëllim promovimin e
Dimensionit evropian.
Promovimi i dimensionit evropian në arsimin e lartë realizohet në nivel rajonal.
Universiteti “Shën. Kirili dhe Metodi” në Shkup është një prej iniciatorëve
për formimin e rrjetës universitare në rajon. Anëtarë të kësaj rrjete janëbuniversitetet
nga: Shkupi, Kraguevca (SeMZ), Maribor (Slloveni) dhe Tuzla (BeH).
Masa:
ndërtim i rrjetave universitare rajonale dhe evropiane;
ndërtim i programeve të përbashkëta të studimit;
pasurim i moduleve, kurseve dhe programeve të studimit, të të gjitha shkallëve,
me përmbajtje, orientim dhe organizim “evropian”.
2.8. Punësimi në tregun e punës vendas dhe evropian
Gjendja: Proceset e privatizimit shkaktuan ndryshme drastike në karakterin
e pronës në kapacitetet ekonomike në Republikën e Maqedonisë. Ekzistojnë gjithsej
8.727 subjekte vepruese, prej të cilave 32.93 ose 89.38% janë pronë
private, .9 ose ,28% janë me pronësi të përzjerë, .7 ose , 7% janë me
pronësi kooperative, 37 ose 0,29% janë shtetërore dhe .70 ose 7,87% janë
në pronësi shoqërore.
Ndryshimi i pronës shkaktoi ripërtëritje të iniciativës private, me reflektime
të forta në tregun e punës dhe karakterin e fuqisë punuese. Në numrin e përgjithshëm
të të punësuarve vetë 8,2 % janë punëtorë të vetëpunësuar. Shtrëngimi
i zhvillimit të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, si dhe rritja e punësimit
nëpërmjet zgjerimit të sektorit industrial dhe shërbyes (përcaktimet strategjike të
vendit) zhvillohen me vështirësi, për shkak të zhvillimit ekonomik të ngadalshëm
dhe fuqisë financiare të zvogëluar të popullsisë.
Për shkak të zhvillimit ekonomik të ngadalshëm, rritja e numrit të të papunësuarve
dhe para së gjithash, proceseve të privatizimit, është e vështirë të ndahet
një pamje reale e kalimeve sektoriale më të rëndësishme në vend. Sektori industrial
është akoma fusha dominuese për shtitje të fuqisë punuese, në dallim
prej sektorit të shërbimeve dhe veprimtarisë servisore, të cilët edhe pse kohët e
fundit shënojnë rritje të butë, akoma nuk janë të theksuara sa që të mund të flitet
për prishje drastike të kalimit të fuqisë punëtore nga një sektor në tjetër.
Sipas statistikave të vitit 2003, në Republikën e Maqedonisë ka 3 5.900
të papunësuar. Prej tyre , 7% janë pa arsim, 0,93% janë me arsim tetëvjeçar
Programi për zhvillimin
e arsimit të lartë
263
VI