Programi nacional PËr

Programi nacional për zhvillimin e arsimit në Republikën e M\aqedonisë 2005-2015
98
etnike (mësë shumti te romët ), pa marrë parasysh vendlindjen e tyre. Shkaqet
për këtë dukuri janë të shumta, por më me ndikim janë:
Statuti i pavolitshëm social i mjediseve familjare nga të cilat rrjedhin fëmijët
, të cilët e lëshojnë shkollimin. Varfëria me të drejtë prodhon nivel të ulët
të arsimit , kurse e njejta në mënyrë retroaktive vepron ndaj gjenerimit të
varfërisë .
Qasjet inerte dhe jofleksibile të institucioneve arsimore drejt nevojave për
arsimim të fëmijëve dhe të rinjëve .
Fillim jo i barabartë arsimor i fëmijëve para shkuarjes në klasën e parë. Afër
12% e nxënësve të cilët regjistrohen në klasën e parë, nuk kanë vizituar institucion
parashkollor që në masë të madhe i bënë “të hendikepuar arsimor“
dhe me kompetenca më të vogla fillestare, përkundër atyre fëmijëve të cilët
kanë arsimim parashkollor.
(Mos)qasja në institucionet arsimore, si problem paraqitet gjatë kalimit nga
mësimi klasor në mësimin lëndor dhe nga arsimi fillor në atë të mesëm.
Ekzistojnë vende malore, ku nxënësit për të arritur në shkollë duhet të udhëtojnë
një kohë të gjatë, ose të qëndrojnë në konvikt/internat, që është e
palakmueshme për zhvillimin e tyre, duke pasur parasysh moshën e tyre -
10-14 vjet.
Gjuha në të cilën ndjeket mësimi. Një pjesë e fëmijëve mësimin klasor e
ndjekin në një gjuhë, kurse më pas (nuk)kalojnë në mësimin lëndor ose
shkollën e mesme ku mësimin duhet ta ndjekin në gjuhë tjetër (maqedone
ose shqipe ).
Mungesa e institucioneve publike ose private parashkollore në vendet rurale,
të cilat do ti kishin përgatitur fëmijët për nismë të suksesshme në arsimin
fillor ;
Ndikimi i vlerave dhe besimeve tradicionale (paragjykimet dhe stereotipet)
sipas të cilëve rëndësia e arsimimit margjinalizohet, veçanërisht për gjininë
femërore .
Financimi i arsimit fillor. Për vitin2003, Buxheti për arsim, si përqindje
nga PBV, arrin 3,49%. Sipas të dhënave, Buxheti për arsim shënon rënie,
në periudhën nga viti 1996 (4,26%) deri në vitin 2003, për 0,77%. Sipas
shpërndarjes, në vitin 2003 për arsimin fillor janë ndarë 59,154%, për arsimin
e mesëm 22,66%, për arsimin e lartë 12,46%, për standardin e nxënësit
1,92% dhe standardin e studentit 3,81% nga buxheti i përgjithshëm për arsim.
1 Nga mjetet të cilat shkollat fillore i fitojnë, 80% shkojnë në rroga. Kjo
mungesë e mjeteve financiare në masë të madhe e zvogëlon fuqinë e shkollave
për përmirësimin e kushteve dhe rritjen e cilësisë së arsimit, kurse me
këtë edhe për zvogëlimin e shkapëderdhjes te nxënësit .
1 Burimi: Ministria e financave