Programi nacional PËr

e kulturës, shoqatat e qytetarëve/OJQ, agjensionet shtetërore dhe lokale për punësim,
universitetet, sindikatet, komorat ekonomike nacionale dhe regjionale,
shoqatat ndërkombëtare.
Pjesmarrësit dhe shërbimet
Rritja e mobilizimit arsimor të personave të rritur në Republikën e Maqedonisë
është e determinuar nga gjendja e tyre ekonomike. Faktorë limitues janë:
shkalla e ulët arsimore, gjendja e dobët finansiare, përkrahja e pamjaftueshme
të cilën e siguron shteti për arsimimin e të varfërve dhe vendi i banimit. Familjet
me standard më të ulët të jetesës, kanë shanse më të vogla për shkallë më të
lartë arsimore.
Si grup më i rezikuar konsiderohet kategoria e personave të papunësuar,
pastaj personat pa arsimim, me arsimim të pakryer fillor dhe ata që kanë të kryer
arsimin fillor. Më shumë se 40% nga të gjitha amvisëritë, te të cilat koka e amvisërive
është personi pa arsimim, bien në kategorinë e amvisërive të varfëra,
mandej përqindja e amvisërive, te të cilët koka e amvisërisë është me arsimim
fillor të pakryer, arrin 34,2% kurse nga ata me arsimim të kryer fillor-30,4%. Karakteristikë
themelore e këtyre amvisërive është ajo që numri më i madh është nga
mjediset fshatare, me pak mundësi ta ndryshojnë statusin e vet ekonomik dhe
me një rezik të lartë nga përjashtimi social.
Shteti është ngarkuar me shkallë të lartë të të papunëve dhe me shkallë të
ulët arsimore të pjesës më të madhe të këtij popullacioni. Për këtë arsye, shfrytëzuesit
më të shpeshtë të shërbimeve të institucioneve për arsimimin e të rriturve
janë të papunësuarit, të cilët më së shpeshti përcaktohen për kurse arsimore
të cilat u mundësojnë ndërrimin e veprimtarisë dhe kurset të cilat krijojnë parakushte
për vetëpunësim.
Kjo veprimtari në masë të madhe thithet në Universitetet e punëtorëve dhe
veprimtarinë e Agjensioneve të punësimit. Në masë më të vogël, të papunësuarit
i shfrytëzojnë shërbimet e qendrave për gjuhë të huaja dhe qendrave të cilat
ofrojnë trajnim komjuterik.
Ata të cilët kanë të kryer arsimimin e mesëm kanë dy mundësi: të kërkojnë
punësim me mundësi të vogla ta fitojnë ose të regjistrohen në institucioni të lartë
arsimor. Për keqardhje, trajnimet të cilat i ofrojnë institucionet për arsimim të të
rriturve, si Universitetet e punëtorëve dhe Agjensioni për punësim, për shembull,
nuk pranohen nga ana e punëdhënësve si kfalifikime oficiale. 0
Mundësia që të papunësuarit të marrin pjesë në trajnim ose ritrajnim janë
të kufizuara (vetëm 1,3% nga të papunësuarit, në moshën 25-64 vjeçare, në vitin
2003). Mungesa e mjeteve finansiare, sistemi jo i zhvilluar i arsimit pas-të
19 Strategjia për zvogëlimin e varfërisë në Republikën e Maqedonisë,2005
20 Raport për Tregun e punës në Republikën e Maqedonisë, ETF, 2005
Programi për arsimim
të të rriturve në Republikën
e Maqedonisë në kontekst
të mësimit të përjetshëm
441
IX