Spadkobiercy Winneto..

każdemu człowiekowi i każdemu narodowi czas oraz sposobność ku temu, by pozostawił za
sobą ten dziecięcy, chłopięcy wiek. I wreszcie, że każdy, kto mimo to trwa w niedojrzałości i
nie chce kroczyć naprzód, traci prawo do dalszego istnienia. Wielki Manitou jest litościwy,
ale jest również sprawiedliwy. Chciał, by również Indianie byli litościwi, szczególnie w
stosunku do swych własnych współbraci. Kiedy jednak Indianie nie chcieli przestać się
nawzajem tępić, posłał im blade twarze...
— Aby tym szybciej się nas pozbyć! — wpadł mi w słowo Algongka.
Obydwaj z widocznym napięciem czekali na moją odpowiedź.
— Nie, po to, by was ratować — odparłem. — Sa-go-je-wat-ha zrozumiał to i chciał, by
jego lud również to zrozumiał, ale nikt nie chciał go słuchać. Jednak nawet dziś nie jest za
późno na ratunek, o ile Indianie zdołają przemienić się z dzieci w mężów.
— A więc wojowników? — zapytał Algongka.
— O, nie! Bo zabawa w wojnę jest dla czerwonej rasy najpewniejszym dowodem na to,
że nie wyszła z wieku dziecinnego i że jej miejsce muszą zająć ludzie o wyższych dążeniach.
Stać się mężem nie znaczy stać się wojownikiem — znaczy stać się osobą. Wielki wódz
Seneków, na którego grobie stoimy mówił o tym wielokrotnie. Powtarzam to raz jeszcze, a
usłyszycie w tym nie mój głos, lecz jego. Jeżeli pójdziecie za jego wskazaniami, znaczyć to
będzie, że dla was nie umarł, ale żyje i w was dalej będzie żyć!
Uchyliłem kapelusza, aby się oddalić. Wtedy ku memu zdumieniu odezwała się
Serduszko. Powiedziała:
— I weźcie te dwa kwiaty. Nie są ode mnie, lecz od niego! Kwiaty zrozumienia, dobroci i
miłości, którymi niegdyś obdarował swój lud, są zwiędłe tylko pozornie, ich woń jednak
pozostała. Popatrzcie, jak promienie słońca cicho i powoli przesuwają się, by oświetlić i
ogrzać wykute w kamieniu imiona! Posłuchajcie szeptu liści, spośród których słońce
wypłoszyło cień! Ten grób nie jest martwy. Chodźmy!
Wręczyłem każdemu po jednym kwiacie.
— Zostańcie z nami! — poprosił Athabaska.
— Tak, zaczekajcie jeszcze — przyłączył się do niego Algongka. — Skoro go kichacie,
macie prawo do tego miejsca.
— Poczekamy — odpowiedziałem. — Jestem jego przyjacielem, wy zaś braćmi. To
miejsce należy do was. My mamy jeszcze czas.
Odeszliśmy nie oglądając się za siebie. Kiedy znaleźliśmy się na tyle daleko, że stracili
nas z oczu, Serduszko zapytała:
— Mam nadzieję, że nie popełniliśmy żadnego błędu.
— Nie — odparłem. — Dlaczego?
— Ty przy pierwszym spotkaniu wygłosiłeś całą mowę, a ja nawet obdarowałam
kwiatami tych całkowicie obcych mi ludzi. Czy tak zachowuje się lady?
— Pewnie nie. Ale nie przejmuj się tym! Bywają chwile, kiedy takie uchybienia są
najlepszym rozwiązaniem. Wobec kogoś innego nie wygłaszałbym żadnej “mowy“, sądzę
jednak, że potrafię postępować z Indianami, a poza tym trzeba wziąć poprawkę na
specyficzne okoliczności, które nie tylko pozwalały, nawet zobowiązywały do tego, by
powiedzieć coś więcej. O słuszności naszego postępowania świadczy również sukces, jaki
niewątpliwie odnieśliśmy. Prosili byśmy zostali. Pomyśl! Zostali na tym grobie! W ich —
wodzów — obecności! To wyróżnienie, wyróżnienie ogromne! W ich przekonaniu
zachowaliśmy się bardzo dobrze. Nie, na pewno nie popełniliśmy żadnego błędu.
Po powrocie do hotelu okazało się, że się nie myliłem. Było już pod wieczór, bo drogę
powrotną odbyliśmy statkiem, nie koleją. Natychmiast zjawił się kelner i przywitawszy nas,
jeszcze chyba niższym niż zwykle ukłonem, powiedział: