Norman Davies - Avrupa Tarihi

II
HELLAS
Eski Yunan
KARŞILAŞTIRMAYA pek tahammül edemeyen Eski Yunan hakkında bir mükemmellik
nitelemesi vardır. Tıpkı Yunan aydınlığının, ressamlara biçim ve
rengi isıisnai bir dikkat, doğruluk ve kesinlikle görme olanağı sağlaması gibi,
Eski Yunandaki insan gelişmesinin koşulları da, hem dış çevre hem de insanın
iç yaşamı tarafından kayrılmış görünmektedir. Aslında yüksek yoğunlukta güneş
ışığı Homeros, Platon ve Archimedes'in, doğuştan yeteneklerinin ve artı
fotokimyanın bir ürünü olarak görülebildiği harika sonuçlar üreten pek çok
unsurdan biri olabilir.
Yunan olgusunu açıklamaya çalışırken, çok özel bir unsur bileşimini incelemek
gerekebilir. Bu unsurlardan biri, kapalı ortamlar dışında da sağlıkla
yaşanabilmesi için en uygun teşviki sağlayan her mevsim güneşli bir iklimdir,
ikinci etkin, adaları ve boğazlarıyla denizcilik, ticaret ve kolonizasyon için ideal
bir sera oluşturan Ege Denizi'dir. Başarıları ihraç edilmeyi ve geliştirilmeyi
bekleyen eski, yerleşik uygarlıkların yakınlığı üçüncü etken olacaktır. Dünyanın,
bugünkü Kaliforniya veya güney Avustralya gibi aynı uygun iklime sahip
başka yerleri de vardır. Baltık Denizi ve Kuzey Amerika'nın Büyük Gölleri gibi,
eski usu) denizciliğe uygun başka kapalı denizleri de vardır. Büyük Nehir
Vadisi uygarlıklarına komşu, yerleşime çok elverişli çok sayıda bölge de vardır.
Ama belki Japon Denizi dışında başka hiçbir yerde bu üç etken. Doğu Akdeniz'deki
gibi bir arada değildir. Eski Yunanın yükselişi, vecd içindeki pek
çok hayranı için mucizevi bir olaydır; ama tamamen tesadüfi olamaz.