Norman Davies - Avrupa Tarihi

kaostan düzen çıkardı. Kimyada temel adımlar, havanın bileşik doğasını ortaya
çıkartan Joseph Priestley (1733-1804), suyun bileşik doğasını sergileyen
Henry Cavendish (1731-1810) ve hepsinin ötesinde son olarak kimyasal tepkimelerin
işleyişlerini keşfeden Antoine-Laurent Lavoisier (1748-1794) tarafından
atıldı lELDLUFT] [EULER].
Bilgi kuramına olan ilginin doğal sonucu olarak, buna bir de büyüyen bilgi
birikimi eklendiğinde ansiklopedi tutkusu doğdu. Ortaçağdaki evrensel bilginin
özetleri yeterliydi, fakat bunların modası geçmişti. Tarzı diriltmek için
harcanan erken dönem çabaları, H. C. Alsted'in 1630'da Hollanda'da ve Louis
Moreri'nin 1674'te Lyon'da yayımlanan denemelerini içermekteydi. Ancak
modern yorumcuların babası genellikle Pierre Bayie (1647-1706) kabul edilir.
Diclıomıark' historique el critique'inin ilk fasikülü 1697'de Rotterdam'da basıldı.
Tarz ingiltere'de John Harris FRS'nin Lcxicon leclınicum'u (1704) ve Ephraim
Chambers'in Cyclopedia's* (1728) tarafından, Almanya'da J. Hübnerin Re tiles
Staaf Zeitungund Conversations Lexicon (Leipzig, 1704) ve J. T.
Jablonski'nin AUgemeines Lexicon'i (Leipzig, 1721) tarafından; İtalya'da G. Pivati'nin
Dizionario universale (Venedik, 1744); Polonya'da ise B. Chniielowski'nin
Noıve Ateny'si (1745-1746) tarafından temsil edilmekteydi. 1732 ve
1754 yıllan arasında Leipzig'de, altmış dört ciltlik ve dört ekli geniş şekilde resimlendirilmiş
bir Universal Lexicon, J. H. Zedler tarafından basıldı. Fransa'da,
Denis Diderot (1713-1784) ve Jean d'Alembert'in (1717-1783) üstlendiği
Encyclopédie ou Dictionnaire raisonne des arts, des science, el des métiers aslında
Chambers'in Cyclopedia'sının Fransızca bir çevirisinden esinlenmişti. Paris'le
1751 ve 1765 yılları arasında on altıbin iki yüz seksen sekiz sayfadan oluşan
on yedi cilt halinde ortaya çıkıı ve buna 1782'ye kadar ekler, resim ve indeksler
eklendi. Programlı, fikrinden dönmeyen, ruhban karşıtı ve rejime yönelik
çok eleştirel olan bu projenin editörleri devlet memurları tarafından düzenli
olarak rahatsız ediliyorlardı. Yine de proje dönemin anıtı olmuştu. Beşeri bilginin
tümünün özetinden daha fazla bir şey olmayı amaçlamamıştı. Daha az tanınmış,
fakat daha uzun süre geçerliğini koruyan Encyclopedia Britannica 'run
ilk edisyonu 1771'de Edinburgh'da ortaya çıktı. Bu zaman zarfında, Hübner'in
Lexicon'unun birçok edisyonu ve çevirisi yapılmıştı. Yayın hakları en sonunda
yayıncı F. A. Brockhaus (1772-1823) tarafından satın alındı ve Brockhaus bunu
lüm Alman ansiklopedilerinin en ünlüsü için temel olarak kullandı.
EULER
1765 YİLİNDA. Berlin'deki Rus büyükelçisi tek giy/.liı bir adaıın hiçbir masrafları kaçınmadan
Sl Pelcrsbıırg'a davet etmekle görevlendirilmişti. l,eonard liuler (1707-
1783) bunıı Rus Kraliyet Akademisinin müdürlüğüne getirilmesi, iiç bin rublelik yüksek
bir maaş. karısı için aylık ödeme ve dön oğlu için de yüksek mevkiler karşılığında
kabul etti. Koşulları itirazsız kalnıl edildi. Beş yıl önce. Rus ordusu CharloUeıı-