Norman Davies - Avrupa Tarihi

lendi. Kaygı ve kötümserliğin havası Oswald Spengler'in "Batı Uygarlığı "na
özgün bir Alman bakışını yansıtan Der Untergang des Abendlandes (Batı'nın
Çöküşü, 1918) adlı yapıtında saptandı. Komünizmin ilerleyişi birçok Batılı entelektüeli
heyecanlandırdı. Bolşeviklerin Rusya'daki meydan okuyan ütopik
tutumu onlara çok ilginç geliyordu. Aktif komünist politika çok az kişinin
işiydi; ama Marksizmden esinlenmiş görüşler moda halini almıştı. Avrupa tarihinin
en kanlı rejiminin hiçbir yanlış iş yapmayacağına inanan Moskova'ya giden
bu hacı kalabalığı kitlesel yanılgının tuhaf bir manzarasını sunuyordu. 24
Faşizm de akademik ve kültürel işbirlikçilerini bulacaktı. G. B. Shaw gibi bazı
kişiler rengine bakmaksızın tüm diktatörlere yaltaklandılar. 1931'de SSCB ziyaretinde,
'İngiltere'de keşke zorla çalıştırma olsaydı. Bu durumda iki milyon
işsizimiz olmazdı." dedi. Onunla kişisel olarak görüştükten sonra Stalin hakkındaki
görüşleri şöyleydi: "Aile yaşamı, erdem ve saflık açısından bir örnek
olduğu söyleniyor." 25 Webbs'in Soviet Communism: A New Civilisation (Sovyet
Komünizmi: Yeni Bir Uygarlık) kitabına benzeyen kitaplar geçmişe bakarak
değerlendirildiklerinde kolayca budalaca diyerek nitelendirilebilir; fakat bunlar
bir yandan dünyayı Sovyet gerçekliği hakkında bilgisiz bırakırken diğer
yandan da savaş-sonrası kuşağın gerçek heyecanlarını olumsuz şekilde tatmin
etmeye yöneldiler. Julien Benda'nın La Trahison des clercs'inde (1927) olduğu
gibi politik baskı altındaki entelektüeller arasında ahlâki dürüstlük eksikliği
yinelenen bir temaydı. Benda'nın kendisi Stalin'in göstermelik mahkemelerini
haklı çıkartmaya çalışmasaydı kitabı daha inandırıcı olabilirdi, tspanyol filozof
Jose Ortega y Gasset, totalitarizmi kitle kültüründen kaynaklanan bir tehlike
olarak gördü. Rebellion de las Masas (Kitlelerin İsyanı, 1930) adlı yapıtında demokrasinin
çoğunluğun tiranlığını doğuracak tohumları barındırdığı konusunda
uyarılar yaptı.
Dinsel düşünce alanında ise tutucu Katolik hiyerarşisi komünizme karşı
Protestan kiliselerinden daha katı bir çizgideydi. Fakat XI. Pius 1937 yılında
yayımladığı, Mit brennender Sorge ve Divini Redempioris olarak bilinen iki Papalık
genelgesinde, Nazizm ile komünizmin Hıristiyanlıkla bağdaşmadığını
duyurdu. Aynı tarihlerde yeni Thomasçı Jacques Maritain (1882-1973) gibi
modernist Katolik düşünürler Kilisenin toplumsal düşünüşünü güncelleştirmeye
çalıştılar. Mezhepler arası dinsel tartışmalar bir süre Frankfurt'ta profesörlük
yapmış olan Musevi İlahiyatçı Martin Buber (1875-1965) ve Die fcirliche
Dogmatik (1932) adlı etkili yapıtın yazarı olan Protestanlığın düşünsel temellerini
yeniden gündeme sokmaya çalışan İsviçreli Karl Barth (1886-1968)
tarafından teşvik edildi.
Savaş sonrasının yıkım ve şaşkınlığı edebiyatta en etkileyici şekilde T. S.
Elliot'un harika yapıtı Waste Land'da (Boş Toprak), Pirandello'nun Aliı Karakter
Yazarım Arıyor'unda (1920) ve James Joyce'un "bilinç akımı" metinlerinden
olan Ulysses (1923) ve Finnegans Wake'de (Finnegans'm Uyanışı, 1939)
betimlendi. 1928 yılı hem D. H. Lawrence'in İngiliz cinsel adetlerine cesaretli
saldırısı olan yayımlanmamış Lady Chatterley's Lover (Lady Chatterley'in
Âşığı) ve politik olarak soldan ve Nazi öncesi Berlin'in uygunsuz sanat orta-