Norman Davies - Avrupa Tarihi

içinde imparatorlukta kontrolü ele almak için sağlam bir teklifte bulanacak bir
Macar-Avusturya monarşisini kurmanın eşigindeymiş gibi gözüküyordu. Ancak
sonunda ani ölümüyle bütün planlar boşa çıktı. Eğitim görmüş oğlu bir
Jagiellon'a tercih edilerek okuma yazma bilmeyen Macar soyluiartnca reddedildi.
Artıklar küçük bir gecikmeyle Habsburglar ve Türkler tarafından toplandı.
Yağma edilen krallık kütüphanesinin kitapları gibi, Rönesans Macarisıanından
arta kalanlar böylece rüzgârlara saçıldı ÎCORVINA],
Elbette bazı bölgelerde krallık gücünün pekişmesi, birkaç rakip idealden
biri olmanın dışında, mutlakiyelçiliğin gelip çatmasından söz edebileceğimiz
anlamına gelmiyor. Fransa'da kral üzerindeki kısıtlamalar hâlâ o kadar fazlaydı
ki bilginler, örneğin I. Fraııçois'nın yönetimindeki Fransa hükümetinin "daha
isıışari" mi yoksa "daha az ademi merkezi" mi olduğu konusunu uzun
uzun tartışabiliyorlardı. 36 İngiltere'de Tudor monarşisinin kendini kanıtlamasından
sonra, Stuartların sonraki yönetimi altında kendini kanıtlayan Parlemenıoydu.
Kutsal Roma İmparatorluğunda imparatorluk kurultayı tmpatora
karşı güç kazar. \ P ol on ya - Ut va ny a' da ise cumhuriyetçilik monarşiye karşı
zafer kazandı.
Bude gibi bazı Rönesans bilginlerinin monarşi üzerine görüşlerini oluşturmak
için Roma imparatorluğunu model aldıkları doğrudur; fakat Piskopos
Goslicki (Goslicius) gibi diğerleri de geriye dönüp Roma Cumhuriyetine bakmışlardır.
Dönemin en çok etki yapan siyasi araştırmalarından biri olan Jean
Bodin'in yazdığı De Ia Republique* (1577) kurumsal monarşiyi yeğlerken, Thomas
Hobbes'in yazdığı Leviöfîıan (1650) mutlakiyetçiligi yeğlemek için sözleşme
kuramını ilginç bir şekilde kullandı. Hobbes fazla kanıt göstermeksizin,
kralların sınırsız haklarını geçmişte belirsiz bir zamanda emrindekilerin gönüllü
olarak kendi haklarından vazgeçmelerine borçlu olduğunu ileri sürdü.
Sonuç olarak ortaya çıkan Leviathan, "insanlardan oluşmuş canavar" (kendi
modern devlet benzetmesi) üzüntü duyulacak bir gereklilikti:
İnsanların kendilerini korku içinde tutan ortak bir güç olmadan yaşadıkları zamanlarda,...
her insanın her insana düşman olduğu savaş denen durumda bulunurlar.
Bu tür bir durumda endüstriye,... denizciliğe,... sanata, edebiyaıa, topluma
ve... vahşi ölümün sürekli korkusuna yer yoktur; insanın yasamı yalnız, yoksul,
kirli, zalimce ve kısadır.
Rönesans Roma hukunun incelenmesini teşvik eni; fakat bu dönemde ayrı
ulusal hukukların takviyesi ve karşılaştırılması ve Hugo De Groot'un (Groıius,
1583-1645) De jure belli el patis (1625) adlı araştırmasıyla uluslararası hukukun
doğması da çağa damgasını vurdu.
* Orijinal metinde böyle verilmesine karşılık, Bodin'in eserinin asıl adı Les 5« Lhres de la
RtyuMiıjue'tır (e.vı.).