Norman Davies - Avrupa Tarihi

du. Örneğin 1495'te Roma hukuku ReichUammergericht, yani Alman İmparatorluğu
Yüksek Adalet Mahkemesince benimsendi. Etkisi geniş oldu. İmparatorlukta
iktidarın gittikçe parçalandığı düşünüldüğünde, bu durum bütün
prenslerin kendilerini tek yasama organı olarak görmelerini ve bu sırada yaşamın
bütün alanlarının hukuk konusu yapılmasını teşvik etmiştir. Alman
Rechtstaat, yani "kanun devleti" Baden'deki ünlü sokak levhasına yansıyan anlayışı
geliştirecekti: "Bu yolda seyahat etmek serbesttir." 52
Yalnız ingiltere kendi örf hukukuna bağlı kaldı. İngiltere'de Ren'in batısındaki
öteki ülkelerdeki gibi, hukukun sustuğu yerde yurttaşın özgür olduğu
kabul ediliyordu. Fransa, kraliyet ordonnance* ve merkezi parlamentonun artan
iktidarı dışında, kuzeyde geleneksel hukukla Midi'deki Roma hukuku arasındaki
bölünmeyi yaşamaya devam etti.
Birçok ülke erken tarihlerde yoğun değiştirme faaliyetine girişmişti. Kastilya'da
sonraki ispanyol hukuk geleneğini oluşturan Leyes de las Siete Pariidas
(1264-1266), örneğin Polonya'da Büyük Casimir'in kararlan (1364) ve Dygestö
(1488), Litvanya'da Casimir Jagiellon'un Sudiebnift'i (1364) gibi aynı amaçlara
hizmet ediyordu. Polis gücünün yokluğunda zorlama zayıf kalıyordu. Kanun
kaçakları her yerdeydi. Dolayısıyla tutuklananların cezalandırılması
şiddetli ve ibret olma şeklindeydi. Asma genellikle kura ile meydanlarda yapılırdı,
Sakatlamak dağlayarak veya el-kol keserek uygulanırdı ve toplumsal olarak
caydırıcı olması hedeflenirdi. Devlet hukukuyla birlikte gelişen hapis ve
para cezaları yoksul mahkûmlar için insanlık dışı koşullar doğurmuştu, çünkü
mahkûmların bakımı için ayrılan kaynak çok azdı veya hiç yoktu.
Ortaçağ eğitimi on iki ve on üçüncü yüzyıllarda atılan temeller üstünde
kuruldu. Alfabe ve rakamlardan oluşan ilk eğitim konulan yaygın biçimde aile
veya köy papazının gözetimine bırakılmıştı. Orta eğitim katedrallerin ve zaman
içinde artarak kent meclislerinin destegindeydi. İçerik, öğrenciler arasında
sayıları azalmış olsa da gene ruhban sınıfının eğitimine yönelikti. TVivium'un
üç disiplini, gramer, retorik ve mantık temel programdı. Winchester
Koleji (1382) veya Deventer Latince Okulu gibi kurumlaşmış eğilim yerleri
uluslararası değilse de ulusal üne kavuşmuşlardı. İtalya ve Almanya'daki birçok
büyük kentte ticaret okulları açıldı. On dördüncü yüzyıl Floransasında
bin iki yü2 öğrencisi olan böyle altı okul vardı. Üniversiteler Latin Hıristiyan
dünyasında on beşinci yüzyılda yaygınlaştı. Bunlar arasında Leipzig (1409), St
Andrews (1413) ve Louvain (1425) önde geliyordu.
Ortaçağ edebiyatı karakter olarak baskın biçimde dindardı, fakat chansons
de geste ve bylirıy gibi dindışı gelenekler de gelişimlerini sürdürdü. Kitapların
çoğu Latince veya Yunanca yazılıyordu. Çoğu yazıldıkları çevreyle sınırlı kaldı.
Örneğin on beşinci yüzyılda, beş yüzyıl önce bir Alman rahibe olan Ganderdheimîi
Hrotswitha tarafından yazılmış bir dizi Latince komedinin keşfi,
ortaçağ edebiyatının bir bölümünün genel ilgi alanına giremediğini gösterir.
Ama baladlar ve aziz yaşamları gibi yoğun popüler edebiyatı kısmen kadınların
formel eğitim alamaması nedeniyle yerel dillerde gittikçe gelişiyordu. Popüler
tiyatro kilise tarafından sahnelenen mucize oyunlarıyla başladı. Yeni gelişmeler
geleceğe gebeyse de, dar çevrelerle sınırlıydı (Bkz. VII. Bölüm).