Norman Davies - Avrupa Tarihi

arasında pagan kalınıılar, sapkın fikirler veya belirli dindışı görüşlere rastlamak
şaşırtıcı değildir. Geleneksel ortaçağ bilimi geniş biçimde yüksek kültürle
sınırlıdır. Popüler kültür, son kuşak ortaçağcıların ortaya koyduğu "yeni ortaçağın
konusudur.
Ortaçağı hayal etmeye çalışmak gerçekten güçtür. Tarihçiler yalnızca sahnede
olanları değil, görünmeyeni de vurgulamak zorundadırlar. Fizik çevrede
o zamandan bu yana sıradanlaşmış birçok görüntü, ses ve koku yoktur. Fabrika
bacaları, arkadan gelen trafik sesi, suni hava kirliliği veya deodoranlar yoktur.
Küçük yalıtılmış yerleşimler orman ve sıcağın baskısı altındadır. Kilise çanı
veya inek böğürtülerinin, çöp ve odun ateşinin çıtırtısının doğal, fakat
keskin kokulan arasında kilometrelerce öteden duyulabildiği bir sükûnet vardır.
İnsanların bu çevreyi algılayışı, daha sonraki dönemlerde doğal ve doğaüstü,
gerçek ve hayali, geçmişle hal arasında yaratılan ayrımdan yoksundur. Erkek
ve kadınların duygularını iletecekleri araçlar sınırlıdır ve her türlü duygu
benzer güvenle karşılanır. Melekler, şeytanlar ve ruhlar insanın komşusu kadar
gerçektir. Geçen yılın kahramanı ile Kitabı Mukaddestekiler, insanın kendi
ülkesinin kral ve kraliçeleri kadar yakındır (veya uzak). Dante'nin canlı bir
insanın cennet ve cehennemde dolaşıp, her çağdan insanın, çürümemiş, farklılaşmamış,
dağılmamış gölgeleriyle karşılaştığı hikâyesi kadar uygun ve açık
bir anlatım olamaz.
Ortaçağın zaman ve mekân bilinci bizimkinden kökten biçimde farklıdır.
Zaman gün ve geceyle, mevsimlerin, ekim ve biçimin düzensiz hareketleriyle
ölçülür. Sabit saatler ve takvimler kilisenin kutsal eli altındadır. İnsanlar o kadar
yavaş seyahat etmekledirler ki, geleneksel coğrafya bilgisini sınama araçları
yoktur. Kudüs üç kıtanın, Asya, Afrika ve Avrupa'nın ortasındadır, kıtalar
Nuh'un oğullar Sam, Ham ve Yafes'e atfedilir. Kıtaların dışında her şeyi çevreleyen
okyanus uzanır ve "okyanus çizgisi"niıı ötesinde gök ve yer karışıp anlaşılmaz
biçimde bir olur İTEMPUS].
Ortaçağın insan gövdesine gösterdiği ilgi onu kavrayışı kadar azdır. Sinirlerin,
iskeletin, dolaşım, sindirim ve üreme sistemlerinin karşılıklı bağımlı işleyişini
bırakın iç organlar bile açıkça ayırt edilmez. Gövdenin dört unsurun,
dört halet ve dört karakterin muhLeşem bileşimi olduğu düşünülmektedir.
Toprak, ateş, hava ve su, siyah ve sarı safra, kan ve balgamla eşleştirilir ve insanın
melankolik, öfkeli, duyarlı ve sakin hallerinin nedeni olarak kabul edilir.
Uzmanlık bilgileri çok yavaş gelişmiştir. On dördüncü yüzyıl başında doktorlar
ölümden sonra teşrihe başlamışlar ve böylelikle kitaplar artmaya
başlamıştır. Modini di Luzzi (1316) ve Guida da Vigevano'nun (1345) A«a/omifl
kitapları bunlardandır. Ameliyatlar Guy de Chauliac'ın Chirurgicü'sı
(1363) gibi kitapların yararını görmüştür. Kara Ölüm deneyinden sonra vebaya
karşı gemilerin karantinaya alınması ilk kez Ragusa'da (Dubrovnik)
1377'de, sonra Marsilya'da 1383'te uygulanmıştır.
Hepsinden önemlisi, ortaçağ insanlarının cesur ve bağımsız düşünceyi
engelleyen korku ve güvensizlikle dolu psikolojik bir ortamda yaşadıkları ileri
sürülmüştür. Doğa güçlerine maruz kalmak, bitmeyen savaşlar, yaygın hay-