Norman Davies - Avrupa Tarihi

Be ıh mann Hollweg bütün suçu Rusya'ya atıyordu: "Rusya evimizin içine bir
ateş topu fırlattı" diye açıkladı. Almanya'nın savaş ilanının iki gün önce ulaştığı
St. Petersburg'ta, Çar ve generalleri fitili çoktan çekmişlerdi. Paris'te Fransızlar
da Bethmann'ın bir Fransız uçağının Nürnberg'i bombaladığı şeklindeki
olası olmayan bir suçlamayla çalkalanmaktaydılar. Son bir haftada Sırbistan'a
saldırısını sürdüren Avusturya hükümeıinin bulunduğu Viyana'da, Imparator-
Kral ve bakanlar Rusya'ya karşı başka bir savaşa katılmakla aceleci değillerdi.
Roma'da Üçlü Ittifak'ın üçüncü müttefiki pasifti. Sadece Belgrad'ta silah sesleri
duyulmaktaydı,
Büyük savaşın nedenleri hakkındaki sonsuz tartışmalarda, yirminci yüzyılın
başlarının diplomasi sistemi genellikle en büyük neden olarak gösterilmişti.
Zarların rakip iki bloğun (ittifak ve itilaf devletlerinin) mantığına uygun
olarak savaş lehine atıldığı sıkça ifade edilmiştir. Büyük siyasal ve iktisadi güçler
sözde iki tarafın da üzerinde anlaştığı jeopolitik bir uzlaşma yaratmıştı. Bu
uzlaşma diplomatların elini kolunu bağlıyor ve onları ufak Balkan çatışmalarından
bir dünya savaşına itiyordu. Bu tartışma sorgulanmalıdır. İttifak güçleri
baştan beri Üçlü İttifaka angaje olmuşlardı. Almanya, saldırıya uğradığı takdirde
müttefiki Avusturya'ya yardım etmeye gerçekten zorunluydu. Ancak Avusturya'ya
saldırılmamış!) ve Viyana da var olan ittifakın koşullarına yaslanma
hakkına sahip değildi. Saraybosna'daki suikast, Avusturya'ya karşı savaş gerekçesi
olarak kullanılamazdı, özellikle de Belgrad'm Avusturya ültimatomuna
uzlaşmacı yaklaşımından sonra. Dahası, Almanya üçüncü müttefiki İtalya'nın
son noktaya kadar zorunlu kalmadıkça Avusturya'yı savunmak için silaha sarılmayacağım
da gayet iyi bilmekteydi. Avusturya'nın Sırbistan'ı cezalandırmaktaki
kararlılığı ve Alman onayını araması, bu nedenle Üçlü İttifak ın koşullarına
yüklenemez.
Üçlü Anıant'ın durumunda, zorunluluklar zinciri daha gevşekti. Antant
bir ittifak değildi. Rusya ve Fransa gerçekten de saldırıya uğradıklarında birbirlerine
yardıma zorunluydular, fakat üçüncü ortakları Büyük Britanya'nın
onları savunmaya zorunlu olmadığını biliyorlardı. Dahası, Antant güçlerinin
hiçbiri resmi olarak Belgrad'a bağlı olmadıklarından Sırbistan'a bir Avusturya
saldırısı savaş nedeni sayılmazdı. Rusya ve Sırbistan arasında özellikle hiçbir
antlaşma yoktu. 80 1839 Antlaşması'na göre Britanya Belçika'nın bağımsızlığını
korumak zorundaydı. Fakat bu Antant zorunluluklarından çok önceye giden
bir yükümlülüktü. Görünüşe rağmen, 1914 diplomasi sistemi, hükümetlere
oldukça manevra yeteneği bırakmaktaydı. Ne Almanya'yı Avusturya'ya her koşulda
yardım etmeye ne Rusya'yı Sırbistan'a destek vermeye ne Britanya'yı
Rusya'ya ve Fransa'ya destek vermeye zorluyordu. Hemen hemen tüm kararlar
"onur", veya "dostluk", veya "korku" ya da "uygunluk" adına alınıyordu, antlaşmalar
adına değil. Bu durumda diplomasi sistemine değil, diplomatlara bakmak
daha uygun olur.
Sonraları Fallodon kontu Grey olan Sir Edward Grey (1862-1933) tam
anlamıyla bir İngiliz aristokratıydı. Yakışıklı, mütevazı ve emirlere uyan yapısıyla
tam bir vatanperver olarak yetişmişti. G. B. Show, onu yanlış olarak "ti-