Norman Davies - Avrupa Tarihi

geliştirmişin - . Okyanus fırtınaları, kar, kuraklık, Vıasıalık gibi üstesinden gelinmesi
gereken pek çok doğal tehlike vardır; ama sağlık ve kurtulma umudu da
vardır. Avrupa'nın tarihöncesi ilk sakinlerinin. Kuzey Amerika'nın doğu kıyılarında
yaşayan binlerce yıl sonraki torunlarına göre daha az tehlike hissettikleri
kabul edilebilir.
Gerçek yaşamda olduğu gibi, Avrupa Yarımadası'nın insan uygarlığının
gelişebileceği tek yer olduğunu söylemek düşüncesizlik olur; alternatif yerlerin
çoğu henüz geride durmaktadır. İnsanlığın ilk türedigi alt-tropikal nehir
vadileriyle karşılaştırıldığında Yarımada'nın mevsimsel ritmi ve hoş ılımanlığı,
sürekli gelişim için bütünüyle daha kabul edici bir mekân sağlamıştır. Jeolojik
ve biyolojik çevre zengin ve değişkendir. "Genç" yüksek dağlar, antik höyükler,
aktif volkanlar, derin vadiler ve geniş ovalar; yüksek yaylalarda birbiriyle
yarışarak delice akan seller, geniş nehirler, binlerce göl; alt-kutup (yarı arktik)
tundraları, donmuş toprak altı tabakası, buzullar; kayalık kıyılar, kumsallar,
geniş deltalar vardır. Açık otlaklar, geniş dökülen-yapraklı ormanları, sık çam
ormanları, yarı-tropikal palmiyeler, geçirgen, yarı-çöl topraklar, geniş bataklıklar,
derin lös ve "kara toprak" bölgeleri vardır. Biıki yaşamı ve bitki faunası
yelpazesi büyüktür. Avrupa'nın yeter miktarda el değmemiş bölgesi, ilkel yaşam
ve yerleşimin neye benzediğini göstermek üzere bugüne kadar gelmiştir.
Bunlara rağmen, yüksekliklerin ve mesafelerin ölçüsü, başka yerlerdekinden
daha az ürkütücüdür. Avrupa'nın yerleşim birimleri, ilkel insanlarca bir
engelden çok bir davet olarak görülmesi gereken bir doğal yollar şebekesiyle
birbirine bağlıdır. Tıpkı kara içi kıyıların çoğunun bir kanoyla dolaşılabilmesi
gibi, birden fazla nehirden yararlanarak istenilen yöne gitmek de mümkündür.
Seine, Ren, Elbe, Oder, Vistül, Niemen, Dvina nehirleri kuzeye; Ebro,
Rhône, Meriç, Dinyeper ve Volga güneye; Tagus, Loire, Severn batıya; Thames,
Tuna, Po ve Dinyester doğuya akar. Bunlar arasında sonsuz bir kısa yollar,
kolay geçişler dizisi vardır. Sözgelişi, yukarı Burgonya'nın Auxois bölgesinde
insan birkaç saat içinde kendisini Akdeniz'e, Atlantik'e veya Manş
Denizine götürecek nehirler arasında gezinebilir. Orta Alplerde Ren ve Rhône
nehirlerinin kaynaklan, sırasıyla kuzeye ve güneye akmadan önce, Andermatt
yakınında yan yana doğar. Dvina-Dinyeper geçişinde, Vitebesk civarında, İsveç'ten
gelen bir teknenin yönünü Mısır'a gidecek bir noktaya çevirmek mümkündür.
Kuşkusuz, Avrupa'nın otoyollar ve yan yollar aracılığıyla insan hareketine
ve yerleşimine açıldığı uzun süreci küçümsememek gerekir. Ama Avrupa'da
yolculuğun göreceli kolayhgıyla daha büyük kıtalarda seyahat arasında
bir karşılaştırma yapılamaz. Çin'den, antik ipek yolundan gelen kervanların,
Asya'nın ana gövdesini geçmek için bir yıla hatla daha fazlasına ihtiyaçları vardı.
Ama anımsamayacak bir dönemden bu yana, sağlıklı ve yeterince girişken
bir yolcu, Avrupa'nın bir ucundan öteki ucuna günlerle değilse bile haftalarla
ölçülebilecek bir sürede gidebilmektedir.
Avrupa'nın "doğal" veya "tarihi" bölgelere ayrılması, çok zaman eğlenceli
olduğu kadar sonuçsuz bir entelektüel deneye konu olmuştur. "Doğu Avru-