Norman Davies - Avrupa Tarihi

zafer kazandılar, Angers'yi ele geçirdiler, Nantes'a kadar akın yaptılar, ve Maine
ve Anjou eyaletlerine girdiler. Uraulsuz cesaretleri "Monsieur Henri"nin
emirlerinden anlaşılmaktaydı:
Si j'avance, suivez-moi! Se je recule, tuez-moi! Si je meurs, vengez-moi"
(Eger ilerlersem, beni izleyin! Geri çekılirsem, beni öldürün! Eger ölürsem, öcümü
alın!)
Vendéeliler Ekim 1793'ıe, en hırslı ve (kanıtlandığı üzere) kendilerini en boş
yere tehlikeye attıkları kumarlarına giriştiler. Her yaştan birkaç yüz bin sivil
tarafından izlenen yaklaşık otuz bin silahlı asker Loire'ı geçtiler ve Normandiya
kıyılarına doğru yol aldılar. Hedefleri, onları karşılamak için bekleyecek
bir Britanya donanması ve bir émigrés ordusu olduğuna inandırıldıkları küçük
Granville limanıydı. Fakat zalimce aldatılmışlardı: Granville mühürlenmişti.
Rochejacquelin'in saldırıları defedildi; Britanya gemilerinden iz yoktu.
Böylece geri çekilme başladı. Kış yollarında yüz yirmi mil boyunca saflar geri
çekilirken, kaderin ve zulmün her biçimine yem oldular. Kentlere girmeleri
reddedildiğinden, yolun her santiminde savaşmak zorunda kaldılar. On beş
bini Le Mans'ın sokaklarında öldüler. Soğuk ve açlıktan yok oldular. Başıbozuk
cumhuriyetçi güçler tarafından acımasızca soyuldular, yağmalandılar ve
yakalandılar. Loire'a ulaşanlar köprüleri tutulmuş ve gemileri yakılmış buldular.
Savaşçılar dağıtıldılar ve öldürüldüler. Savunmasız siviller, artık faillerin
cezalandırılmak tehlikesi olmaksızın kaıledilebilirlerdi. Son, Noelden iki gün
öııce, Nantes yakınındaki Savenay'de geldi. Danton'un adamlarından biri olan
General Westermann Konvansiyona rapor verdi:
Vendée artık yok... Savenay'nin orman ve bataklıklarında onu yaktım... Emirlerinize
uygun olarak, çocuklarını atlarımızın ayaklan altında çiğnedim, kadınlarını
kallellim, böylece artık haydutlara çocuk veremeyecekler. Bana sitem edecek tek
bir tutukluya sahip değilim. Onların hepsini yok ettim. Yollar cesetlerle doldu.
Savenay'de, haydutlar sürekli kuşatıldı, ve biz onlara durmaksızın ateş ettik...
Merhamel devrimci bir düşünce değildir. 30
Vendeélilerin geri çekilmesi "la Virée de Galerne" olarak bilinir. Büyük ölçekli
insan kaybı, Napoléon'un Moskova'dan geri çekilmesine benzemekteydi.
Bundan sonra Vendée'nin merkezi General Kleber ve Ren'den nakledilen
bir Cumhuriyetçi ordu tarafından yağmalandı. Cumhuriyetin "cehennemi safları"
1794 yılı boyunca asi köylerden nefret dolu bir şekilde intikam aldılar.
On binler vuruldular, giyotinde idam edildiler, ahır veya kiliselerinde yakıldılar.
Rochefort limanında, bağlılık yeminini etmeyen birkaç bin rahip, mahkûm
gemilerinin güvertelerinde ağır ağır ölüme terk edildiler. Angers'de, binlerce
mahkumun elleri kesildi, Nantes'da binlercesi daha sistematik olarak boğuldular.
Daha sonra, direnişi kontrol altında tutmak için, sorun yaratan bölgenin
merkezine yirmi bin askerlik bir garnizonla büyük bir askeri kale kuruldu.