Norman Davies - Avrupa Tarihi

Birçok tarihçi, bu "kendine hayran" tutumu sürdürmüş; Avrupa örneğinin,
diğer büıün halklar için özlenen bir model oluşturduğunu açıkça ve sık
sık savunmuşlar, hatta Avrupa kültürünün komşu Afrika, Hint veya İslam kültürleri
ile karşılıklı etkileşimine, yakın zamana kadar pek az önem vermişlerdir.
Avrupa uygarlığını, öncelikle "Töton Kabilelerinin eseri olarak gören
Amerikalı ünlü bir bilim adamı, 1898'de yazdığı kitabında, Avrupa'nın evrensel
model olduğunu bir "bilinen" olarak ele almıştır:
"Antik dünyanın mirasçıları, klasik temel üzerine istikrarlı yeni bir uygarlığı yavaş
yavaş kuran Tölon kabileleridir; ve bu uygarlık, son zamanlarda dünyaya yayılmaya
ve ortak etkiler altında yeryüzünün tüm sakinlerini sıkı ilişkiler içine
sokmaya başlamıştır." 51
Oxford Üniversitesi Yayınevi yakınlarda tek ciltlik bir Avrupa tarihi yayımlamaya
karar verdiğinde yazarlar, önsözlerine benzer bir tercih duygusunun etkisiyle
başlamışlardır:
"Çeşitli dönemlerde birçok büyük uygarlık var olmuş ise de; en derin ve en geniş
etkiyi uyandıran ve şimdi de (Allantik'in her iki yakasında gelişıiği üzere) dünyanın
bütün insanları için standart oluşturan, Avrupa uygarlığıdır." 52
Bu düşünce çizgisi ve sunuş biçimi, özellikle Avrupalı olmayanlar açısından
çekiciliğini sürekli yitirmektedir.
Zaman zaman Avrupa-merkezci geleneğin en önemli siması, hatta "sömürgeci
İngiliz yayılmasının uygarlaştırıcı misyonunun bir savunucusu" olarak
kabul edilen Rudyard Kipling (1865-1936), ünlü Doğu ve Batı Baladı'nı,
Hindistan'ı düşünerek yazmıştır:
Doğu Doğu'dur, Batı da Batı, ikisi asla karşılaşmayacak
Yer ve gök, Tanrı'nın yüce Yargı Makamı'na çıkıncaya kadar.
Ama ne Doğu vardır ne Batı, ne Sınır, ne Doğurmak, ne Doğum
İki güçlü adam yüz yüze de dursa, dünyanın iki ucundan gelirler. 5 - 1
Kipling'de, kendi dönemindeki Avrupalıların tavırlarında genellikle görülen
kendini beğenmişlik pek yoktur. Döneminin, "hurma ve çam üzerinde
hâkimiyetimiz" veya "yasasız doğum kontrolü" şeklindeki söylemlerini o da
kullanmıştır. Ama Hint kültürünü de çok çekici bulan (harikulade Cangıl Kitapları
buradan kaynaklanır), koyu dindar, alçakgönüllü bir insandır:
Kargaşa ve çığlıklar ölür
Kaptanlar ve krallar gider
Senin eski kurbanınsa hâlâ durur,
Alçakgönüllü ve tövbekar bir yürek.
Kalabalıklann Yüce Tanrısı, yine de bizimle ol.
Unutmayalım diye, unutmayalım diye. 54