Norman Davies - Avrupa Tarihi

Reııcılio: Rorıescmslnı vc Reformlar, y. i450-J 670 603
hael Romanov'a (y. 1613-1645) gtıç kazandırmak isteyen yurtsever Rus halkı
tarafından öldürülmeden önce Moskova'yı ateşe verdi. Ruslar hanedanlarını ve
ulusal kimliklerini kurmuşlardı. Bu, tam opera konusu olabilecek bir şeydi
i SUSANIN],
Moskof devletinin kendini toparlaması yavaş, fakat düzenliydi. 1619'a gelindiğinde
Polonyalılar ugurlanmıştı. Prens Wladyslaw eski gücüne kavuştu ve
Smolensk geri alındı (1634). Aleksey Mihailoviç'in döneminde (y. 1629-1676)
köklü reformların neden olduğu iç karışıklıklar, toprak kazanımlarıyla kısmen
bastırılabildi. Binden fazla madde içeren 1649 tarihli Uloslıeine ya da Yasa Derlemesi'nin
hazırlanmasına yol açan hukuk reformu, büyük Sten'ka Razin köylü
isyanının temelinde yatan koşullan yaratarak, serdiği daimi hale getirdi ve sistemleştirdi.
Hem törenleri hem de ılımlı devlet kontrolünü modernize etmeyi
amaçlayan Patrik Nikon'un (1605-1681) Kilise reformları, Eski İnananların kiliseden
çekilmesini ve Çarın öfkesini kışkırttı. Batı çizgisinde yapılan askeri reformlardan
önce Polonya'ya karşı hiç de başarılı olmayan seferler vardı. Böyle
bir durumda tabii ki Andrusovo Ateşkesinin (1667) sağladığı büyük toprak kazançları
beklenmedik bir ikramiye gibi geldi (Bkz. Ek 11 s. 1337).
Ukrayna'nın Polonya'dan alınmasını yine de olduğundan fazla büyütmemek
gerekir. Eski Rusya'ya büyük bir güç olabilmesi için ekonomik kaynaklar
ve jeopolitik konum sağladı. Ayrıca Sibirya'nın Pasifik'e kadar keşfedilmesini
ve fethedilmesini ileri götüren aynı kuşaktı. Eski Rusya + Ukrayna = Rusya
formülü, Rusların kendi tarih anlayışlarında yer almaz, ancak temel bir öneme
sahiptir. Bu durumda Rus lmparatorlugu'nun gerçek kurucusu daha fazla sevilen
oğlu Petro değil, Aleksey Mihailoviç'in kendisidir ITEREM].
Rusya, Polonya ve İsveç arasındaki uzun süren çekişme Doğu Avrupa'nın
yazgısını belirleyecekti. Geriye dönüp baktığımızda 1667 tarihli Andrusovo
Ateşkesinin güç dengesini değiştirdiğini görebiliriz. Bu anlaşmayla Polonya-
Litvanya, Rusya tarafından bölgenin hâkim devleti olma konumundan, zor fark
edilir bir şekilde çıkartılmıştı. Ancak Polonya ve Rusya'nın ortak bir yanları
vardı. İkisi de ülkelerinin Otuz Yıl Savaşlarına sürüklenmesine izin vermedi.
ı ~' ___________ . —
TEREM
ÇAR Aleksey Mihailoviç'in altıncı çocuğu Sophia Alc.xcyevna 17 Eyliil 1657'de Moskova
Kremlin'de doğdu. Daha önce tahtlarında hiç kadın görmeyen bir ülkenin küçük
prensesi olarak politik güç elde etme umudu yok gibiydi.
Kski Rusya'da yüksek bir tabakadan gelen hanımlar kesin bir inziva içinde tutuluyorlardı.
1 Müslüman tarzında ayrı kadın odalarında, yani 1'erem'de yaşıyor ve
dışarıda ya peçeli olarak ya da kapalı arabalar içinde dolaşıyorlardı. 1630'larda hanımların
oturmaları için Kremlin'e özel bir Terem Sarayı eklendi. Ayrıca Çarların kız
kardeşleri ve kız çocukları genellikle bekârlığa mahkûm edilirlerdi. Resmi bir görevlinin
açıkladığı gibi. "bir hanımı bir köleye vermek" ayıp olduğundan soylularla evle-