Norman Davies - Avrupa Tarihi

Hollanda ülkesi Kutsal Roma İmparatorluğunun en ıssız ve azgelişmiş
bölgelerinden biriydi. Hoh-land, yani baıaklık-ülke anlamına gelen adı gerçekten
de bölgenin bütünüyle su artıklarıyla kaplı olmasından kaynaklanıyordu.
Bütün alçak toprakların en alçağı burası, Ntderlanden'di. Deniz tarafındaki
kum adalarıyla içteki kara kesimi arasındaki yüzeyin üçte ikilik bölümü deniz
seviyesinden alçaktı. Burası çoğunlukla çamur tabakaları, tuzlu bataklıklar, sel
yatakları, tuzlalar ve tehlikeli wadden yani sığlıklarla doluydu. Kışın sığ suların
donduğu ve buz üstünde yolların oluşıuğu zamanların dışında burada genellikle
teknelerle dolaşılabilirdi.
Ren deltası Avrupa kara oluşumunun en yeni ve hareketli bölgesiydı. Son
Buz Çağından birkaç bin yıl önce oluşmuş olan bölge kuzeye akan üç ırmağın,
Scheldt (Escaut), Maaş (Meuse) ve Rjin (Ren) ırmaklarının birbiriyle yarışan
gücü, batı rüzgârı ve deniz gelgitiyle biçimlenmişti. Sonuçta değişime ve harekele
çok açık bir bölgeydi. Denizden kaynaklanan kum 70 m yüksekliğe ve 4
veya 5 km genişliğe kadar çıkan büyük bir kumul şeddi oluşturuyordu. Bu
şeddin arkasında ırmaktan kaynaklanan ve sürekli biçim değiştiren çökelti
vardı. Tatlı sular burayı daima yıkıyor ve denize doğru uzanan dinmek bilmeyen
bir savaşımla yeni uzantılar oluşturuyordu. Roma zamanında büyük iç lagünanın,
Flço Lacus'un kıyısında kum şeddi üzerinde bir dizi istihkam vardı.
"Eski Reıı"ın ana suları denize halen modern Leiden'de bulunan bir kanalla
ulaşırken, "Eski Maaş" yolunu yirmi mil kadar güneyden ayrı bir yoldan açıyordu.
Ama araya giren bin yıl önemli değişiklikler getirdi. 839'da büyük bir sel
Ren ırmağını Maas'la birleştirdi ve Lek, Waal ve "Yeni Maas"tan oluşan birleşik
kanallar yarattı. Taze suyla dolu lagüna kuzeyde susuz kalırken, kısmen
balçıklaştı. Sonra, on iki ve on üçüncü yüzyıllarda daha sıcak iklim deniz seviyesinde
yavaş yavaş bir yükselme yarattı. Kumul set sürekli aşındı, Scheldt halici
çeşitli kanallarla bölündü ve Anvers deniz trafiğine açıldı, adalar çoğaldı.
Tuzlu şu kuzey lagununa doldu, Zuider Zee Frizya'yı ikiye böldü. Yüksek gelgitler
ana kanalların kolları üstünden aşıyordu ve kıyılardaki yerleşimleri tehdit
ediyordu. Setlerin yapılmasını teşvik eden de bu sorundu.
On üçüncü yüzyılın ortalarından önce delta bölgesinde insan yaşamı üç
tip yerleşimle sınırlıydı. Ana kara kıyısında bir dizi eski yerleşim vardı. Nijmegen
(Novionıagum yani Yenipazar) yakınındaki Arnhem (Arenacum, yani
Kumkenti) ve Utrecht (Trajectum ad Rhenam, yanı Ren Güzergâhı), bunların
hepsini Romalılar kurmuşlardı. Antwerp (Aen de Werpen yani Demirleme yeri)
Scheldt kıyılarında St Amand kilisesi çevresinde yedinci yüzyılda gelişmişti.
Kumullar üstünde, 1120 yılında kurulan Walcheren'deki Middleburg manastırı
veya 1242'de kurulan avlak s'Gravenhaage, yani Kontun Çiti gibi bazı
yalıtık durumda yerleşmeler vardı. Bir dizi balıkçı köyü kumulların rüzgâr
alan tarafında zengin beslenme kaynağı buluyordu. Bunların bazıları Dordrecht
(1220), Haarlem (1245), Deft (1246) ve Alkmaar (1245) gibi resmi sözleşmeli
kem statüsü kazandılar. Ama hiçbiri komşu Flandre'daki büyük dokuma
kentlerinin kaynaşan nüfusuna yaklaşamadı. Utrecht piskoposu yüzyıllar-