Norman Davies - Avrupa Tarihi

"Modern çağın mücadele ve başarılarında, uluslar kendi adlarına değil kolektif
olarak hareket eder. Karşıltklı ilişki içindeki grup ve müttefikler halinde bir araya
gelirler, "Eşzamanlı yöıııem'i. bu nedenle kullanmak, yani herhangi belirli bir dönemin
olaylarına karışan bütün uluslar adına konuşmak zorundayız. Böyle bir genel
tarih, olaya karışan bütün ulusların lam bir resmini sunamaz... ve onların tekil
tarihleri... öze!, ulusal tarihler kategorisine girmelidir." 88
Sonuç, Rönesans'tan 1648'e kadar olan dönemi kapsayan birinci cildinde
Habsburg olaylarının 71, Polonya olaylarının 519 sayfa tuttuğu bir kitaptır.
Yazar, "Polonya" ile "Polonya-Lilvanya-Rutenya-Prusya devleti "ni dikkatle
birbirinden ayırmıştır, Öğrenci, Müslümanların ve Osmanlıların yanı sııa "Katolik
ve Luther Reformları"nı da bazı ayrıntılarıyla ögıenebilmiştir. Bu konuların
kapsadığı coğrafi alan, Portekiz keşif yolculuklarından, Rus Çarı Korkunç
lvan'ın Kazan Hanlığını fethetmesine, Mary Stuarl'm tahttan indirildiği Editıburgh'dan,
V. Charles'ın Tunus seferine kadar uzanmaktadır. 89 Bu cilt, Avrupa
Toplulugu'na üye devletlerde yayımlanan birçok kitaba göre, milliyetçi olmama
yönüde daha büyük bir ağırlığa sahiptir. 90
Son yıllarda, eğitim araçlarındaki en kaba dezenformasyon biçimlerini temizlemeye
yönelik planlı girişimler yapıldığını söylemekte yarar vardır, iki
yanlı ders kitabı komisyonları militarizm, yer adları, tarih atlasları ve tek yanlı
yorumlar gibi sorunlar üzerinde uzun ve yoğun çalışmalar yapmıştır. 91 Son
tahlilde, iki uç göze çarpmaktadır. Bir uçta, tarihçilerden, bütün çağlarda dünyanın
bütününü yazmalarının, öğrencilerden de bunları öğrenmelerinin beklendiği
kozmik yaklaşım vardır. Öteki uçta ise, dikkatlerin kısa bir zaman parçası
içinde tek bir ülke üzerinde toplandığı dar yaklaşım yer almıştır. Kozmik
yaklaşım geniştir, ama derinlikten yoksundur; dar yaklaşım derinlik şansına
sahiptir, ama genişlikten yoksundur, İdeal olansa, derinlikle genişlik arasında
bir denge sağlamanın bir yolunu bulmaktır.
Bu noktada, Sovyet Bloku ülkelerinde merkezi planlamayla hazırlanan
ders notlarının veya kiLaplarmın zaman zaman Batidaki benzerlerinden daha
başarılı olduğunu kabul etmek gerekir. Aktüel içerik, korkunç bir şekilde şoven
ve ideolojik eğilimli olmasına rağmen, kronolojik ve coğrafi çerçeve genellikle
hayranlık uyandıracak ölçüde geniş kapsamlıdır. Bülün Sovyet öğrencileri,
tarihi gelişimin beş aşaması içinde, ilkel toplum, klasik antikite,
"feodalizm", "kapitalizm" ve 1917'den itibaren sözüm ona sosyalizm hakkında
bir şeyler öğrenerek yollarını bulmaya çalışmak zorundadırlar. SSCB tarihiyle
ilgili dersler, Rusların ve Rusya'nın tarihteki önder rolüne öncelik verilmesinde
ısrarlıdır. Ama yine de, Stalinizmin en baskıcı yıllarında bile, Sovyet ders
kitapları Antik Yunanlılara, İşkillere, Romalılara, Kafkasya tarihine. Cengiz
Han ve Timur imparatorluklarına, Kazan ve Kırım'ın Müslüman devletlerine
yer vermiştir. Pek çok genel Avrupa tarihindeyse böyle şeyler aramak boşuna
bir çabadır.
Tarih öğretimi ders çizelgesinin büyük ölçüde lek tek okullara ve öğretmenlere
bırakıldığı İngiltere'de, kronolojik ve coğrafi çerçeve son derece dar