Norman Davies - Avrupa Tarihi

Hem Krakov ve hem de Padova'da eğitim gören Mikolaj Kopernik (Copernicus,
1473-1543) dünyanın değil güneşin evrenimizin merkezinde olduğunu
buldu. Onun güneş merkezli görüşleri astrolojinin bildik güneşi birliğin
sembolü olarak kullanma alışkanlığıyla denk düşüyordu. Ancak burada
önemli olan onun bunu ayrıntılı deneyler ve ölçümlerle kanıilamasıydı.
Thornlu (Torun) Alman bir tüccar ailenin oğlu ve Toton Şövalyelerine karşı
aktif olarak savunduğu Polonya kralının sadık bir hizmetkârı olan Kopernik,
Warmia (Ermeland) eyaletinin kilise üyesi olarak otuz yılını Frombork'da geçirdi.
Bir para reformu için kral tarafından görevlendirilmişti; "Kölü paranın
iyi parayı kovması" üzerine Monoıae cudcndae ratio (1526) adlı araştırması
Gresham'dan otuz yıl önce Gresham Yasasını açıkladı. İlk kez 1510'da geliştirdiği
güneşi merkez kabul eden teorisi De revolutionibııs orbtum coeleslıımı
(Gök Cisimlerinin Hareketleri Üzerine, 1543) adlı kitabında bulunan istatistik
verilerle tamamen desteklenmişti, Luthercı Wittenberg'den G. J. Von Lauchen
(Rheiıcus) adlı matematikçi meslekdaşının öncülüğünde basıldı ve yazarına
ölüm döşeğinde teslim edildi. Ve bir hamlede Aristoteles'in merkezi,
hareketsiz ve gezegene benzemeyen dünya fikirlerine çarparak, evren hakkında
zamanın geçerli kavramlarını değiştirdi. Ancak korkak bir editörün Kopernik'in
giriş yazısı yerine kendi önsözünü basması yüzünden kitap hemen gerçek
bir etki yapmadı.
Kopernik kuramı neredeyse bir yüz yıl boyunca gebelik dönemini sürdürdü.
Danimarkalı Tycho Brahe (1546-1601) güneşi merkez kabul eden görüşü
reddetti; ancak kuymklu yıldızların izlediği yolu gözlemleyerek bir başka eski
yanlış anlayışı, yani evrenin soğana benzeyen kristalsi kürelerden oluştuğu görüşünü
ortadan kaldırdı. Brahe'nin Prag'daki meslekdaşı Johann Kepler (1571-
1601) gezegen yörüngelerinin elips şeklinde olduğunu buldu ve Kopernik'i
destekleyen hareket yasalarını ilan etti. Ancak Kopernik'i halkın gerçekten tanımasını
sağlayan, yeni icat edilen teleskoptan ilk yararlananlardan biri olan
Floransalı Galileo Galilei (1564-1642) idi. Gelecek kuşaklar için iyi bir şey
olarak, Galileo güçlü anlama yeteneğinin yanında bir o kadar da gözüpekliğe
sahipti. "Aym düz veya düzgün bir cisim olmayıp dünya gibi pürüzlü ve oyuklarla
dolu olduğunu" keşfeden biri olarak, buluşlarını karşıtlarının Kiıabı Mukaddes'i
referans gösteren görüşleri üzerine kırıcı yorumlarla savundu. Dul
Toskana düşesine Kitabı Mukaddes'in asironomi dilinin cahillerin anlayışına
göre kurulduğunu" söyledi. Bu yüzden resmi emirle davet edilerek 1616'da
Papadan ihtar aldı. Galileo'nun Kopernik'i övmesi Kopernik'i okunması yasak
kitaplar listesine geçirdi. Ancak Galieleo görüşlerinde ısrar ederek Kopernik'in
Batlamyus'tan üstün olduğunu ileri süren D ki logo de i due tnassiıni Sistemi del
mondo (iki ana dünya sistemi üzerine diyalog, 1632) adlı kitabı yayımladığında,
resmi olarak Engizisyona çağrıldı ve sözünü geri almaya zorlandı. Engizisyon
mahkemesi üyelerine karşısında yaptığı söylenen yorum, Eppur si muove
(yine de hareket ediyor) sonradan uydurulmuştur [LESB1A],
Uygulamalı bilim Kopernik kuramının tartışmalı olduğu bir çağda çocukluk
dönemini sürdürdü. Ancak bazı önemli iddialar bilimsel yöntemin ba-