Norman Davies - Avrupa Tarihi

olabilirdi? Eger ABD, Amerikalıların Britanya parlamentosunda temsilleri olmadığından
yaratılmak zorunda kahndıysa, ülkeleri bir parlamentoya bile sahip
olmayan tüm diğer Avrupalılar ne düşünmeliydiler? Amerikan anayasal
düşüncesi mükemmel şekilde basitti ve evrensel olarak uygundu:
Bu gerçekleri kutsal ve yadsınamaz kabul ediyoruz: Her insan eşit ve bağımsız
doğmuştur, eşit yaratılışlarından, yaşam ve özgürlüğün korunması ve mutluluk
aramanın da içinde yer aldığı kalıtsal ve el konulamaz haklar doğmuştur. 6
Avrupa'nın Amerikan Devrimine katılımı biçimsel olarak heykel ve anıtlarla
onaylanır. Avrupa'nın Devriminde Amerikan unsurunun varlığı ise her zaman
çok doğru olarak kabul edilmemiştir. Fakat 4 Temmuz 1776'daki Bağımsızlık
Bildirisi ilk Başkan George VVashington'ın 29 Nisan 1789'daki göreve başlama
töreni arasındaki yılda, modern yönetim hakkındaki tartışmaları doruğa çıkartan
ABD'nin kuruluşu olmuştur.
Thetfordlu bir Norfolk Quarkerı olan Tom Paine, Avrupa ve Amerika arasındaki
canlı bağlantıydı, ingiltere'de yasadışına düştükten sonra, "Radikal
Tom" kendini Amerikan amacına adadı, Common Sense adlı eseri (1776) Amerikan
Devriminin en etkili risalesiydi; /nsan Haklan (1791) adlı eseri Fransız
Devrimine en radikal yanıtlardan biri olacaktı. Fransız Konvansiyonunda oturacak
ve giyotinden ucu ucuna kurtulacaktı. Ateşli bir şekilde kaleme alınmış
deist bir risale olan Akıl Çağı (1793) adlı eseri bir skandala neden oldu. "Ülkem
dünyadır" diye yazmıştı "ve dinim iyiyi yapmaktır."
Doğu Avrupa'da üç büyük imparatorluk Polonya'nın İlk Paylaşımını hazmetmekteydiler
(Bkz. Bölüm VIII). Savaştan kaçınıldığı için iç rahatlığı vardı,
Takat propaganda bulutları şiddetin gerçeklerini saklayamıyordu. Dahası, bizzat
Polonya-Litvanya'da paylaşım sadece Rus hegemonyasına karşı olan içerlemeleri
alevlendirmişti. Polonya aydınlanmasının büyük çabalan, Çariçeyle kaçınılmaz
bir karşılaşmaya doğru ilerliyordu. Rus etki alanı, Fransa'nınkine
koşut olarak "tiranlar" ve "özgürlük dostları" arasındaki bir ayrıma doğru gitmekleydi.
Devrimci dönemin, en sonunda Fransa ve Rusya arasında muazzam
bir çarpışmada doruğa ulaşacak olması bir kaza değildi.
Günlük siyasetin önünde veya arkasında, on sekizinci yüzyıl sonu Avrupasının
düzenli yüzeyinde görünmeyen derin güçlerin bir şekilde denetimden
çıkmakta olduğunun göstergeleri vardı. Kaygının bir kaynağı teknolojikti: Sınırsız
yıkıcı ve yapıcı potansiyelleriyle güçle çalışan makinelerin ortaya çıkışı.
İkinci kaynak toplumsaldı: "Kitlelerin" artan bilinci, yüksek toplumdan dışlanan
verimli milyonların kaderlerini ellerine alabileceklerinin farkına varmaları.
Üçüncü kaynak entelektüeldi: İnsan davranışlanndaki irrasyonellıkle edebiyat
ve felsefede artan kaygı. Tarihçiler bu gelişmelerin olguyla ilgili olup
olmadığı konusunda karar vermekte zorlanırlar: Sanayi Devrimi, toplumsal
düşüncede kolektivist görüş ve Romantizmin başlaması uyumlu bir sürecin
bağlantılı parçaları mıydılar değil miydiler; bunlar devrimci ayaklanmanın nedenleri
miydiler yoksa sadece eşlikçileri ve yardımcıları mıydılar?