Norman Davies - Avrupa Tarihi

Çekirdek neresi veya ne olarak kabul edilirse edilsin, Rhône ve Ren kadar Elbe,
Tuna ve Volga'ya; Atlantik ve Akdeniz kadar Balttk ve Karadeniz'e; Cermenler
ve Kekler kadar Ballıklılar ve Slavlara; Latinler kadar Yunanlara, proletarya
kadar köylülüğe de bağlanır. Farklılıklarına rağmen Avrupa'nın bütün
bölgeleri, pek çok ortak noktaya sahiptir. Ağırlıklı olarak Hint-Avrupa kültürünün
halkları ve onların yakın akrabalarıyla meskundurlar. Onlar, Hıristiyan
âleminin ortak mirasıdır. Siyasal, ekonomik ve kültürel her lürlü birikim ve
etkileşimle birbirlerine bağlıdırlar. Kendi aralarındaki zıtlıklara rağmen, ister
Amerika'dan, ister Afrika'dan, ister Asya'dan olsun, dışarıdan gelecek etkilerin
korkularını ve endişelerini paylaşırlar. Birleştikleri temel noktalar, farklılıklarından
daha az belirgin değildir.
Batinin üstünlüğü, Avrupa tarihinin bazı noktalarında iyi, bazılarında
kötü sayılan dogmalardan biridir. Örneğin Bizans'ın Şarlman imparatorluğundan
çok daha ileri olduğu daha eski çağlarda bu üstünlükten söz edilmez; Bizans'ın
genellikle es geçilmesinin bir nedeni de budur. Batinin Doğu'dan
açıkça daha zengin ve güçlü olduğu yakın zamanların birçok nüfuz bölgelerinde
ise geçerlidir. Ama birçoğunun da savunduğu gibi. Batinin yirminci
yüzyıldaki suçlan, bütün eski iddiaların ahlaki temelini yıkmıştır.
Bu nedenle, "Avrupa" başlığı da, eski "Hıristiyan âlemi" etiketi gibi Avrupa'nın
farklı bölgelerinden birinde hak etmediği halde benimsenebilir. Yoksul
veya azgelişmiş veya tiranlarca yönetildi diye Doğu Avrupa daha az Avrupa
değildir. Tersine, yoksunluklan sayesinde birçok açıdan daha Avrupalı olmuştur,
pek çok Batılının terk edebildiği değerlere daha bağlıdır. Doğu Avrupa,
"farklı" olduğu için de reddediliyor olamaz. Çünkü bütün Avrupa ülkeleri
"farklfdır. Bütün "Batı" Avrupa ülkeleri farklıdır. Ve bölünmeyi durduran
önemli benzerlikler de vardır. Polonya gibi bir ülke, Almanya veya ingiltere'den
çok farklı olabilir; ama Polonya deneyimiyle irlanda veya ispanya deneyimlerinin
birbirine yakınlığı, pek çok Batı ülkesinin deneyimlerinin birbirine
yakınlığından daha fazladır. Bazılarının, Homeros ve Aristoteles etkisiyle Batılı
olduğunu düşündüğü Yunanistan gibi bir ülke Avrupa Topluluğu'na kabul
edilmiştir; ama Yunanistan'ın modern zamanlardaki oluşumunu sağlayan deneyimler,
Osmanlı yönetimi altındaki Ortodoks dünyası içinde yaşanmıştır.
Yunanistan, Batı Avrupa deneyimlerine, Demir Perde'nin yanlış tarafında olduklarını
düşünen birçok ülkeden epeyce uzaktır.
Neredeyse bütün "Batı uygarlığı" tanı ml ama lan n m paylaştığı gerçek talihsizlik,
geçmişteki gerçeğin idealize edilmiş görüntülerini şimdiki gerçekmiş
gibi sunmalarıdır. Hoş ve etkileyici olarak kabul edilebilecek her şeyi alıp, sıradan
veya iğrenç görünebilecek her şeyi dışlar. Olumlu her şeyi "Batı"ya atfedip,
"Doğu"ya çamur atmak yeterince kötüdür. Ama dürüst bir Batı tanımı da
vermezler: Bazı metinlere göre karar vermeye kalkılırsa, insan, "Batı"daki herkesin
bir melek, bir filozof, bir öncü, bir demokrat olduğu, Batinin Platonlarla
ve Marie Curielerle dolu olduğu gibi bambaşka bir izlenime kapılır. Bu tür evliyalara
tapınma edebiyatının artık bir değeri yoktur. Kurumlaşmış Avrupa
kültürü ölçütlerinin, şiddetle revizyona ihtiyacı vardır. Batı uygarlığı hakkın-