Norman Davies - Avrupa Tarihi

karları Plantagenetlerin Fransa tahtındaki, özellikle Guyenne'deki toprak sahipliğini,
Flandre'le ticari bağlarını ve hepsinden önemlisi dört, beş kuşak ingiliz
ün ve talihinin kendilerini Manş Denizi'ııin öteki yakasında beklediğine
inanmalarındaki iddialarını sürdürmekteydi. Fransa potansiyel olarak daima
daha güçlü olan taraftı, fakat ingiltere'nin denizdeki üstünlüğü, adayı Fransa'nın
müttefiki lskoçya dışında herkese karşı güven içinde tutuyordu. Bu sırada
İngiliz ordularının teknik üstünlüğü sürekli olarak kesin sonuç alınmasını
geciktiriyordu. Sonuç olarak bütün çarpışmalar Fransa topraklarında oldu; İngilizler
şanslarını ve erkekliklerini sınama fırsatı buldular. 1450'ierde bile,
yüzyıl süren maceradan sonra, ingilizlerin iç savaşı başlamış olmasaydı, bu savaştan
çekilecekleri kuşkuludur.
Geniş panoramaya bakıldığında, İngiltere'den III. Edward'in Temmuz
1338'de Anvers'e çıkmasıyla başlayan ve V. Henri'nin Ağustos 1422'de Vincennes'de
ölmesiyle biten ve öteki küçük, ama daha sık seferler ve bağımsız harekâtlar
kadar tipik olmamakla birlikte, altı ana kraliyet seferi üstünde durulabilir.
İngilizlerin Crécy (1346), Poitiers (1351) veya Agincourt'taki (1415)
görkemli seri zaferleri daha heyecan verici olsa da, sonu gelmez bütün çarpışmalarda
ve daha küçük harekâtlardaki kalelere saldırılarından daha az tanımlayıcıdır.
Ve 1370'te Kara Prens tarafından Limoges halkının veya kardeşi Lancaster
Dükü John of Gaunt'un 1373'te Calais'den Bordeaux'ya kadar anlamsız
rlîÇvducJiée'si (at koşturma) gibi utanç verici katliamlardan ayrı tutulmalıdır.
Bunlar 1340'ta yirmi binden fazla Fransız'ın yok edildiği L'Ecluse (Sluys) deniz
savaşı kadar belirleyici değildir. Kısa ömürlü kral orduları herhalde serbest savaşçı
birliklerinden, soyluların Grandes Compaignies veya routiers ve écorcheurs
gibi katil haydutlardan daha az yıkıma yol açtılar. Brétigny Barışı (1360) veya
Arras Kongresi (1435) gibi önemli diplomatik olaylar sayısız küçük anlaşmalardan
ve uyulmayan ateşkeslerden daha verimli bir sonuç sağlayamadı.
Fransa'nın sıkıntıları ana askeri ve diplomatik olayların fonunda yaşanmıştır.
Üçüncü ateşkesi zorunlu kılan 1347-1349 veba salgını önemli bir etkendir.
1358 jaajuerie'si (köylü isyanı), Etats-Généraux'nun denetimini eline
geçiren Parisli kumaşçı Etienne Marcel'in serüveni, kralın vergi memurlarını
çekiçlerle öldüren 1382 maillotins isyanı, kasapların yarattığı Jean Caboche
kargaşası veya Burgonyahlar ile Armagnaclar arasındaki çatışma da öyle olmuştur.
Katliamlar yaygındır. Louvre'da efendilerinin önünde kraliyet mareşalini
öldüren Marcel'in kendisi de öldürülmüştür. Armagnac partisinin kurucusu
Louis d'Orléans 1407'de öldürülürken, Armagnac connétable'i ve esas rakibi
eski Haçlı Burgonya dükü Jean Sans Peur, Montereau köprüsünde katledilmişlerdir.
Yetenekli bir despot olan V. Charles le Sage (Bilge) (h. 1364-1380) dışında
huzur İçinde ölen bilinmiyor. Poitiers'de ele geçen Jean le Bon (İyi) (h.
1350-1364) İngilizlerin elinde ölmüştür. VI. Charles (h. 1380-1422) otuz yıl
akıl hastası olarak yaşamıştır. VU. Charles (h. 1422-1461) yıllarca Veliaht
(Dauphin) ve umutsuz "Bourges kralı" olarak yaşadıktan sonra Fransa'nın dirileri
yönetiminin başı olarak "iyi-hizmet edilen" diye tekrar ortaya çıkana kadar
on yıllarca Armagnac ve Burgonyalıların gölgesinde kalmıştır [CHASSE).