Norman Davies - Avrupa Tarihi

Burke'nin "Polonya Devrimi"ni memnuniyetle karşılaması Fransa'daki olayları
suçlaması kadar iyi bilinmelidir. Hollanda'da Leyden Gazetesi şöyle yazmıştır:
"Eğer bu yüzyılda mucizeler varsa, bunlardan biri de Polonya'da gerçekleşti."
"Mutlu şaşkınlık" bir yıldan biraz daha fazla sürdü. Rusya, kapısının eşiğinde
anayasal şöyle dursun, bağımsız bir Polonya'ya bile hoşgörü göstermeye
hazırlıklı değildi. Polonya-Litavanya devrimci reformun ilk devresini yaşadığı
gibi, devrimci savaşın ilk devresini de yaşadı. Fransa'da olduğu gibi, Polonyalı
reformcular da ılımlılıktan umutsuzluğa çekildiler. 1791 Anayasasının Rus
müdahalesiyle durdurulması ve İkinci Paylaşımın ardından (Bkz. aşağıda)
1794 ulusal ayaklanması daha radikal önerilerle ortaya çıktı. Bu sadece kendini
şiddet ve terör arasında parçalanmış görmek içindi. Fransa'da, devrimci süreç
kendi iç tepkilerince denetim altına alındı; Polonya'daysa dış güçler tarafından
yok edildi.
Thermidor il'yle başlayan îhinci dönemde, 1794-1804, Fransız Devrimi, soluk
almak ve yakıt depolamak için, gözle görülür şekilde kendi alanları içinde kaldı.
Yürütmenin istikrarsızlığı devam ettiği halde kan kaybı durdu. Yasama tutkusu
için de aynısı oldu. (Ulusal Konvansiyon sadece üç yıl içinde on bir bin
iki yüz elli yasa çıkartmıştı.) Devrimciler, savaş yeteneklerini keşfettiler ve
düşmanlarıyla savaşmaya daldılar. Siyasetçiler tarafından sadece düzeni korumak
ve aşırılıkları durdurmak konularında birleşen bir dizi siyasal çare denendi.
Robespierre'nin düşüşünden sonra, Thermidorcular on altı ay egemen oldular.
1795 Kasımında, daha başka bir anayasa ve daha başka, iki meclisli bir
yasama sistemi sayesinde, beş kişilik yönetsel "Direktuvar" oluştu. 1797 Eylülünde,
(18 Fruclidor V) yöneticiler meclisi susturdu. Direktuvarın en başarılı
generali tarafından düzenlenen 18 Brumaire VIII coup d'itat'sı sayesinde, üç kişilik
"Konsüllük" kuruldu ve ulus çapında bir halk oylamasıyla onaylandı.
Mayıs 1802'de, en başarılı general kendini hayal boyu birinci Konsül statüsüne
yükseltti; Mayıs 1804'de de İmparator statüsüne.
Üçüncü Dönemi {İmpflratorîttlO, J804-i815. Devrim kendini o generalin, imparatorluğun
kurucusu, Napoleon Bonaparte'ın kültüne kenetlemekle istikrar
kazandı. Fransa'da hâlâ sürmekte olan kuşku ve bölünmeler onun dünyayı işgal
etme misyonunun devasa harekâtları altında kaldı. Bonapartizm, devrimci
savaş ve işgali kendi içlerindeki amaçlara ve askeri ihtiyaçları bir mutlak önceliğe
dönüştürdü. Bir sahte monarşi sahte demokratik kurumlara başkanlık ediyor
ve etkili merkezi bir yönetim, yasamayla ilgili artıkların ve cüretkâr yeniliklerin
garip bir karışımında sürüyordu. Başarı ya da başarısızlık savaş
alanındaki tanrıların eline verilmişti. "Başarı" diyordu Napoleon, "dünyadaki
en büyük hatiptir."
Yasama otoritesine göre yapılan dönemlere ayırma, az farklı bir sonuç verir.
Bu vakada anayasal monarşi dönemi 1789 Haziranından 1792 Eylülüne
"Birinci Cumhuriyet" 1792'den Kasım 1799'a; Napoleon'un diktatörlüğü 18
Brumaire'den 1815'e kadar sürdü (Bkz. Ek 111, s. 1346-1347).