16.11.2012 Aufrufe

R - Institut für Theoretische Weltraum- und Astrophysik der Universität

R - Institut für Theoretische Weltraum- und Astrophysik der Universität

R - Institut für Theoretische Weltraum- und Astrophysik der Universität

MEHR ANZEIGEN
WENIGER ANZEIGEN

Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.

YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.

1 Vektorrechnung<br />

(b) Ein Gradientenfeld ist wirbelfrei:<br />

rot grad Φ = � � �<br />

∇ × �∇Φ<br />

∂ ∂Φ<br />

= �eiɛijk<br />

∂xj ∂xk<br />

�<br />

� ⎛<br />

�<br />

� �e1 �e2 �e3<br />

� ∂<br />

�<br />

� ∂ ∂ ∂ � ⎜<br />

= � ∂x ∂y ∂z � = ⎝<br />

� ∂Φ ∂Φ ∂Φ �<br />

�<br />

�<br />

∂x ∂y ∂z<br />

2Φ ∂y∂z − ∂2Φ ∂y∂z<br />

∂2Φ ∂x∂z − ∂2Φ ∂x∂z<br />

∂2Φ ∂x∂y − ∂2 ⎞<br />

⎟<br />

⎠ = 0 . (1.116)<br />

Φ<br />

∂x∂y<br />

(c) Ein Rotationsfeld besitzt keine Quellen <strong>und</strong> Senken, denn unter Ausnutzung von Gleichung<br />

(1.23) gilt<br />

div rot �g = � �<br />

�<br />

� ∂ ∂ ∂ �<br />

� � � ∂x ∂y ∂z �<br />

∇ · �∇ �<br />

× �g = ∂ ∂ ∂ �<br />

�<br />

� ∂x ∂y ∂z �<br />

�<br />

�gx<br />

gy gz �<br />

= ∂<br />

� �<br />

∂gz ∂gy<br />

− −<br />

∂x ∂y ∂z<br />

∂<br />

� �<br />

∂gz ∂gx<br />

−<br />

∂y ∂x ∂x<br />

+ ∂<br />

� �<br />

∂gy ∂gx<br />

− = 0 . (1.117)<br />

∂z ∂x ∂y<br />

(d) Unter Ausnutzung des dreifachen Kreuzprodukts (1.22) gilt<br />

rot ( rot �g) = � � �<br />

∇ × �∇ × �g = grad ( div �g) − ∆�g (1.118)<br />

(e) div<br />

� �<br />

�B × C�<br />

= � �<br />

C · rot � �<br />

B − � �<br />

B · rot � �<br />

C . (1.119)<br />

Beweis : Es ist<br />

� �<br />

�∇ · �B × C�<br />

Q.E.D.<br />

= ∂<br />

∂x (ByCz − BzCy) + ∂<br />

∂y (BzCx − BxCz) + ∂<br />

∂z (BxCy − ByCx)<br />

� � � � � �<br />

∂Bz ∂By ∂Bx ∂Bz ∂By ∂Bx<br />

= Cx − + Cy − + Cz −<br />

∂y ∂z<br />

∂z ∂x ∂x ∂y<br />

� � � � � �<br />

∂Cz ∂Cy ∂Cx ∂Cz ∂Cy ∂Cx<br />

− Bx − − By − − Bz −<br />

∂y ∂z<br />

∂z ∂x ∂x ∂y<br />

= � � �<br />

C · �∇ × B�<br />

− � � �<br />

B · �∇ × C�<br />

.<br />

1.11 Differentialoperatoren in krummlinigen Koordinaten<br />

1.11.1 Gr<strong>und</strong>gleichungen<br />

Neben den kartesischen Koordinaten xi = (x1, x2, x3) = (x, y, z) betrachten wir die allgemeinen<br />

krummlinigen Koordinaten qi = (q1, q2, q3). Nach Kap. (1.8.2) bilden wir die neuen<br />

32

Hurra! Ihre Datei wurde hochgeladen und ist bereit für die Veröffentlichung.

Erfolgreich gespeichert!

Leider ist etwas schief gelaufen!