Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin Bir Epistemolojisi: Mantıklar ve Alt Mantıklar 1 0 9
si rolünü oynadığı oluşmuş bilime kıyasla, oluşan bilime daha
yakındır; mantıkçı ve matematikçiler çıkış noktasından ne kadar
ıı/akta olursa olsun bilgiler ağının evrensel tutarlılığını sağlamakla
görevli formel mantığın garantili temsilcileridir; burada
sözü edilen çıkış noktası, I. Bölüm'de, belirli bir andaki "kitap
ı lııvarı" ya da "oluşmuş bilim" olarak nitelediğimiz şeydir.
Zihnin iki tutumu arasında hiyerarşi veya protokol öncelij'.ine
dair her tartışma, yapay ve boşunadır; bunların birbiriylr
uzlaştırılması ancak araştırmacının zihninde olabilir ve bu,
unun sorunudur; önce tüme varımsal, sonra tümdengelimsel
yolda hangi rizikoları alacağını onun bilmesi gerekmektedir.
Gözlemci, kendisine verilmiş metinden, yani oluşmuş
bilimle ayrı düzeyde bulunmayan "metin"den hareketle zihninin
zenginleştirilmesi ve verimlileştirilmesi üzerinde yargıda
luılunmak durumundadır; çünkü bu metin mantıksal açıdan
I »ekin (rigoureux) değildir ve sadece, daha sonra sağlam çıkarsama
zincirleri yaratma bakımından bir esin kaynağı olmayı
istemektedir. Bu açıdan, örneğin sosyal bilimlerde, şiirsel veya
en azından edebi toplumsal imgelem ile bunun tersine, nesnel
bir tarzda biçimler ve korelasyonlar oluşturan ve böylece
i ıngelemin gösterdiği veya ilgiye değer olarak telkin ettiği şeyi
kanıtlayan istatistiksel emprizmin alternatif rolleri karşılaştırılabilir.
Max VVeber'in "ideal-tip"i daima yanlıştır, ama sosyolojik
düşünce hakkında Institut für Demoskopie'nin anket kataloglarından
daha çok esin verir. Apaçıklıkları, öğe öğe, nesne nesne,
(ek tek oluşturmak için zihnin kendi kendisiyle epey mücadele
el inesi gerekmiştir. Bu, belirsizin "bilim lerind e düşüncenin öz
güvenidir; onlar, burada, tümdengelimsel bilimlerle ilişkileri
konusundaki sınırlarını kavramaktadırlar.
Oysa katı bilimler, araştırmacının zihinsel bir çabayla,
zaten önceden tasarlamış olduğu değişkenler ("gerilim"
veya "güç") arasında hemen hemen bütünüyle mekanik (örnek:
Hooke'un ut tensio sic vis'i) apaçıklıklardan yola çıkarlar;
Inırada araştırmacı, bizim "fenomenolojik" olarak nitelendireı
eğimiz bir çabayla, değişkenleri zihninde açıklığa kavuşturduktan
sonra onlara, doğrusallığın algoritmasını uygulamakla
yetinmektedir; doğrusallık, insanın biri diğeriyle orantılı olarak