Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin Bilimlerinin Metodolojik Yanlan 2 3 3
ımş yönlendirme tekniğinin karmaşıklığı bir yandan sonuçların,
bazen yorumlarıyla birlikte toplanmasını; diğer yandan,
lıemen hemen bütünüyle enformatik hale gelen ve programcılar
denilen ve bambaşka bir alandan ya da formasyondan gelen
insanların işi olan başka teknikler ve başka zihinsel yetenekleri
gerektiren dar anlamda faktör analizi çalışmasını kapsayan yöntemsel
süreçte, çoğu kez bir tür şizoidi andırmaktadır. Programcılar,
çoğu kez, kendi öz entelektüel yeteneklerinden emindirler
ve sosyal bilimler laboratuvarmdan gelen müşterileri
karşısında bir üstünlük konumunda olma arzusundadırlar.
Bu araştırma şizoidi, çağdaş pratikte dikkat çeker boyutlardadır.
Faktör analizinin kendi işinin tüm tutarsızlıklarını çözmeyi
sağlayacak sihirli bir anahtar olduğuna bir bakıma inanmış
olan sosyal bilim araştırmacısı, kendinden emin görünen
ekip arkadaşı bilgisayarcıya kendini teslim etmektedir. Burada,
bir ölçümler bütününden hareketle gizli nedensellikleri
oluşturmaya çalışan Spearman'ın kavramsal ve çıkarımsal yaklaşımından
çok uzaklaşmış olunuyor.
16. Çözümleme veya Anlama: Anlama Faktörleri veya
Temsil Faktörleri
Aslında faktör analizi kanaat incelemelerine, yaşam araştırmalarına
ve ekonomik anketlere girmekte ve Condorcet'nin erdemlerini
vurgulamış olduğu ve çok sayıda ilişkiyi bir kâğıt parçası
üstünde özetleyen çift girişli tabloların yerini almaktadır. Bu
analizin kullanımının bir tür ortodoks doktrini belirmekte,
ancak onu kullananlar, işlemin temellerine ilişkin matematik
yeterliğe nadiren sahip oldukları ölçüde, bu doktrin, teolojisi
saklı bir ritüele benzemektedir. Geniş kitlenin tükettiği magazinlerin
sayfalarına zaman zaman dökülen faktör temelli temsiller,
bilimsel Kitsch'e uygun düşen, hafifçe efsunlanmış nitelikte
bir virtus scierıtifica (bilimsel erdem) gibi işlemektedirler.
Faktör analizinin ilk araştırmacılarının çabaları, basit, sezgisel,
ancak muğlak ve iyi tanımlanmamış faktörlerin tanınmasına
ve somutlaştırılmasına yönelik olmuştur; örneğin, genel