Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

2 6 0 Belirsizin Bilimleri
bilinç alanında eş zamanlı olarak varolabilecek (7-10 uyaran
veya bir m asa üzerinde maddi boyutları açısından serilebile
cek kavram (kartpostallar) (veya obje) sayısını aşmamak koşu
Iuyla bir üçüncü (K), bir dördüncü (L) vb kavramla yenilene
bilir.
Benzerlik matrisi yönteminde deneklere 3x3 veya 5x5 veyi
7x7 ya da maksimum 9x9 "uyaran obje" kapsayan bir kare tab(j
lo sunulur; denekler uyaran objelere aşinalık kazandıktan son*
ra, onlardan satır ve sütunların kesişme noktalarına, bir "deı
ğer" yazmaları istenir; sırasal bir benzerlik ölçeğinden alınacak
bu değer, O'dan 4'e (5 dereceli ölçek) veya O'dan 6'ya (7 dereceli
ölçek) kadar olan sayılarla belirtilir.
Bu deney, genellikle, 40 kadar denekle ve topluca uygulanarak
yapılmakta ve tıpkı semantik diferansiyel ve yüklemleı
kümesi yöntemlerininkine benzer bir yönergeyle başlatılarak,
birkaç dakikada sona ermektedir; bu süre, daha sonra hücrelere
göre ortalaması alınacak (Zaij/n) olan n=40 test formunun
doldurulma süresidir. Denekler tarafından hâkim olunan olağan
öğeler konusundaki deney sonuçları, elde edilen benzerlik
mesafeleri ortalama tablosunun % 10 ile % 15 dolayında biı
standart sapmaya sahip olduğunu göstermektedir.
Bu yöntem, enstitümüzde* 1965'lerde geliştirilmiştir; bundan
bağımsız olarak çeşitli Amerikan laboratuvarlarmda yeniden
oluşturulmuştur. ABD'de yürütülen çalışmalar, bu yöntemin,
kabaca, semantik diferansiyel yöntemiyle aynı konotatil
kıstaslara dayandığını göstermiştir. Bununla birlikte, semantik
diferansiyeli tamamlamak, denetlemek ve özellikle bir başka
konotatif yargı egzersizi tipi sunmak avantajına sahiptir. Elde
edilen sonuçlar, istenirse, hücrelerin 0 ile 1 arası bir norma
indirgenmesinden sonra, bir faktör analizine veya clustering
(Sheppard, Kruskal) sürecine tabi tutulabilir.
Şekil 21'deki benzerlik matrisine göre, sınırlı bir örneklem
içinde (ev içi eşyaları), bunların zihin tarafından düzenlenmesinin
altında gizil bir boyut, dolayısıyla -daha sonra- aranması
gereken bir "eşya sistemi" vardır.
* Strasbourg, Sosyal Psikoloji Enstitüsü, (ç.n.)