Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Zayıf Rasyonellik ve Asgari Bilimsellik 3 7
lı olduğu için, yayılım olarak sınırlıdır; öte yandan, duvarların
ve koridorların hatları belirsiz, muğlak olduğu ve ancak onlara
yaklaştığında yeni hatlar ve perspektifler fark ederek iyi göre-
I»ildiği için, yoğunluk olarak sınırlıdır.
Bilimsel keşif, mümkünler alanında oluşturulan yeni bir
yoldan başka bir şey değildir; işaret levhaları ve sinyal sistemi
olan, geçerliliği sağlanmış bir yol; bilimsel yayın aracılığıyla,
I >ir sonraki aşamada, yayılımı ve yoğunluğu arttırmak üzere
oluşmuş bilimin dikey kitaplar duvarında yer aldığında başkalarına
anlatılabilen/iletilebilen bir yol parçası.
Bizi burada, asıl, olabilirler labirentinin zorunlu olarak
yanlış olduğu anlamına gelmeyen bu belirsiz ve muğlak yanı
ilgilendirmektedir; bu labirentte araştırmacının yolunu sınırlandıran
duvarlar katı olmayabilir ve ayrıca, o andaki olanaksızın
duvarlarına çarpmamayı sağlayacak bir başka dolambaçlı
ve uzak yol bulunabilir. Burada, daha önce belirttiğimiz üzere,
belirsiz, muğlak ve sisli olan şeyler, köktenci engeller değil,
araştırmacının bilinç alanının verileridir ve onların "sahteliği",
daima gösterilmek veya kanıtlanmak zorundadır.
Aynı "bilim " teriminin kapsadığı bu iki kavram arasındaki
karşıtlık, bir zihniyet ve tutum karşıtlığıdır; eğer bilimsel oyunun
kurallarına uyulursa ve tümdengelimsel tutarlılık sonuna
kadar izlenirse, oluşmuş bilim alanında dolaşmak daima
"güvenli"dir; çünkü bu alan evrensel mantığın yol kurallarına
göre yönetilmektedir; aksine, geçici olarak olabilirlerin ve olanaksızların
alanında gezinmek, daima rizikoludur ve herkesin
bu alan hakkmdaki imajı tarafından koşullandırılmaktadır; bu
tür bir gezinti, özünde insani bir durumdur; oysa burada parça
parça ve belirsiz bir şekilde temaşa edilen görkemli yapı, esas
olarak insani olmayan bir imajdır: Akim imajı.
K. Lewin'in "alan psikolojisinden türetilmiş ve bilimsel
yaşamın birbirine dikgen iki planına ilişkin bu benzetme, keşif
mekanizmasının anlaşılması bakımından çok yararlıdır. Gerçekten
de bu benzetme, insan zihninin, tıpkı bir fare gibi, kendi
öz düşüncesinin engellerine takıldığı varoluşsal bir durum
sunmaktadır; bu tür engeller, her an, insan zihninin, kaygı ve
kuşkuyla ve yöresel bir çevreyi algılayarak içinde dolaştığı bu