Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

1 2 6 Belirsizin Bilimleri
7) Yaları ve Uzağın Bağımsızlığı Yasası: Düzenlenmiş bir
bütünde, yakm öğelerin bir araya toplanışım yöneten yakın
düzen (ordre proche), birtakım öğelerin daha uzaktaki durumunu
öngörmeyi yöneten uzak düzenden a priori bağımsızdır.
Bir örnek; klasik müzikte, notalar (öğeler) şunlar tarafından
yönetilir: a) Akorlarm düzenli dizilerine ilişkin Markov olasılığı
b) Akorlarm çözülmesi sırasında, başat olana güçlü bir
dönüş kuralı. Bir başka örnek: "Yarın hava nasıl olacak?", milyonlarca
insanı ilgilendiren basit bir sorudur. Burada iki farklı
akıl yürütmeyi izleyen iki yanıt olabilir a) Biraz değişiklikle,
bugünkü gibi olacak (kısa süre) b) Biraz değişiklikle, geçen yıl
aynı tarihte olduğu gibi olacak (uzun süre).
8) Dik Açının Başatlığı Yasası: Kenarları dik açılardan oluşan
obje veya öğeler, tüm diğer koşullar eşit kalmak üzere, başka
tür açılardan oluşanlara kıyasla, daha gelişmiş, daha geliştirilmişlerdir.
9) Açıların Nicelleştirilmesi Yasası: Doğru kenarlı öğe bütünlerinin
görsel dünyasında özerk bir varoluşa sahip olan açılar,
sadece 90°, 60°, 45°, 30° ve 5°lik (grafik açı eşiğini oluşturan
küçük açı: angulem) açılardır; düz bir resimde ortaya çıkan
tüm diğer açılar, a priori, bu açıların deformasyonları ve abartılmaları
şeklinde ya da onların kombinezonları şeklinde değerlendirilirler.
10) Frank Teoremi: Tek biçimli çok sayıda öğenin bütününde,
birtakım öğeler yavaş yavaş tek bir özelliğe doğru gittiği
zaman (objelerin belirli biçimde boyanışı, bir yazı dizisinde
belirli bir harfin bulunuşu vb), bu bütünün öğelerinin %34'ünden
fazlası değişime uğradığı andan itibaren, bütünde nitel bir
değişiklik meydana geldiği yolunda bir sübjektif algı oluşur.
Frank Teoremi'nden kaynaklanan bu yüzde, aslında enformasyon
teorisinden çıkarsanmıştır ve alt-mantıkların onu kullanabilmesi
açısından, abartılı bir kesinlik taşımaktadır. Biz daha
basit olarak şöyle diyebiliriz: Bir öğeler bütününde dikkati
çeken nitel bir değişiklik, değişen öğelerin sayısı, bütünün %30
ile 40'ı arasında (%50 değil) olduğu takdirde, kendini algılattırır,
kendini zihnimize dayatır.
11) Dinamik Perspektif Yasası: Yakm bir bakış noktasına