Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

1 1 2 Belirsizin Bilimleri
göre- tahrik etmeyi, itiraza, dolayısıyla düşünmeye yol açmayı
hedeflemektedir.
Belirsizin bilimlerinin süreçleri pratikte, mesajın alıcısında
iknaya yol açan yöntemlere bağlıdır; bunlar arasında metodo- j
lojide "iyi örnekler" denen, yeterince anlamlı, yeterince katık- |
sız, yeterince basit örneklerin araştırılması ve retorik sayılabilir.
Burada diyalektik mekanizmayı tekrar buluyoruz; eğer bu iyi (
örnekler mantıksal olarak "yanlış" görünürlerse, onların yan- ı
lışlıklarmın kanıtlanması ve "onların yanlış olduklarını göstermek
için yapılan tüm işlemlerin, onların sağladığı bir kazanç
sayılması" (J. Rostand) gerekmektedir.
Geştalt Teorisinin sıklıkla izlediği yollardan biri, örneğin
birtakım yapay olgular (artefacts), yani tuhaflıkları normal olanın
gücünü oluşturmaya yarayacak paradoksal veya gerçeğe
benzemeyen biçimler inşa etmektir. Böylece, diyalektik karşıtlık,
paradoks ve teratoloji,* büyük ölçüde fenomenolojik oyuna
bağlı heuristik yöntemlerdir; belirsizin bilimleri, rasyonellik
endişesi taşımaksızın ve açıkça bu oyunu sahiplenirler; çünkü,
sonuçta, rasyonellik daha sonra gelecektir ve bilim sel çalışmanın
en sonunda, rasyonelliğin galip geleceği söylenebilir.
2. Karşıtlıkların Diyalektik Rolü:
Frankfort'un Mitolojik-Şiir sel Düşüncesi
İnsanın çevresinde görülen muğlak şeylerin gelip geçici ve
belirsiz biçimlerinin, insan düşüncesi tarafından dikkate alınması,
her şeyden önce, çoğu kez, diyalektik niteliklidir.
Rasyonelleştirmek amacıyla, insan, daha sonra düşünce
sürecinde onları değiştirse veya yok etse de, herhangi bir anda
kendisine, uygun/anlamlı görünen birtakım karşıtlıklar oluşturur.
Biçim (form) teorisyenlerinin ortaya koyduğu psikolojik
bir hakikate göre, biz iki kavram arasındaki karşıtlığı, kontrastı
veya iki geçerli ifade arasındaki antinomiyi, bunlardan her
birini tek tek anladığımızdan daha iyi anlarız.
* Canlı varlıkların anomalilerinin ve acayipliklerinin incelenmesini konu alan
biyoloji veya tıp dalı, (ç.n.)