Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

2 8 4 Belirsizin Bilimleri
ciklinin bataklıklarının çok zahmetli bir şekilde ortaya çıkarılışından
daha çok anlam üreticidir.
Bilimsel devrimlerin yapısını konu alan incelemesinde
Thomas Kuhn'a göre "devrim" süreci, biçimlerin yavaş yavaş,
hissedilmeden değiştiği, sürekli nitelikli bir evrimden farklı
olarak, oluşmuş olana kıyasla yeni bir tutumun veya bir fikrin
çatışma, mücadele ve zafer sürecidir. Bilimsel düşüncenin tüm
tarihinin bize gösterdiği üzere, ancak, "karşı" (olarak) inşa edilebilmektedir.
Neye karşı? Neye karşı olunduğu, karşıtlık iradesinin
yarattığı zihinsel biçimin harekete geçişine kıyasla ikinci derecededir.
Burada, zihnin mekanizmasında diyalektik bir yol
vardır; zihnin güçlerini bu belirli nokta üzerinde harekete geçirerek,
(daha sonra) onları aşabilmek için sınırlar oluşturmak, heuristik'in
kurallarından biridir.
3. Maddi Hata
Burada hatanın (anlamı) belirsiz değerine ilişkin bu çözümlemenin,
yaratıcı düşünce üzerinde odaklaştığmı kendimize hatırlatmak
uygun olacaktır. Tanımladığımız anlamda hata sözcüğü,
terimin son derece sıradan bir anlamı olan, maddi hata anlamını
içermektedir, yani insanın dünyayı düşünce aracılığıyla üstlenerek,
onu bir projeye dönüştürdüğü (G. Berger) ve yanlışın, bu
projeye karşı olan şeylerin doğasının yeniden belirişinden başka
bir şey olmadığı ölçüde, mutlak Kötü fikrine tam olarak uygulanan
anlamını içermektedir. Burada hata, kafada değil, şeylerdedir;
muhasebecinin yanlış yazılmış rakamı; klavyeyi kullanan
parmakların eklediği bir sıfır; bir kutu içine l'den 30'a düzenli
bir şekilde yerleştirilmiş ilaçları, bir salondaki 30 hastaya belirli
bir yöntem izleyerek dağıtan bir hemşirenin, ilk ilaç gözünü
etiketlemesinde bir numara atlayarak, bu bakımdan yararlananların
ilaçla tedavilerinin tümüyle kaydırması örneğindeki gibi,
yöntemin doğurduğu hatanın genişlemesi vb.
Maddi hata, pragmatik olarak, kendi sonuçları tarafından
nitelendirilir: Yaptırıma uğrar; sonuçsuz maddi hatalar, maddiliklerini
yitirirler, şiirselleşirler ve yaratıcı hataya yaklaşırlar.