Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Zayıf Rasyonellik ve Asgari Bilimsellik 2 9
4. Öngörmeyi Amaçlayan Bilimler ve Belirsizlik Marjları
Bilim, parçalardan hareketle bütünü, durumdan hareketle
gelişmeleri öngörmemizi sağlayabilen nitelikteki bilgilerimizdir.
İstatistikçiler tarafından iyi bir şekilde ortaya konulmuş
olan "öngörme" kavramı, esasında, göreceli "hata" kavramını,
yani öngörüde, daima geçici, bir esneklik fikrini içermektedir.
Bilim, dünyaya ait şeylerin düzenlemesinin veya birlikte
biçimlenmesinin (configuration) öngörülmesidir. Matematiksel
varlıklar dışındaki diğer şeylerden söz ettiğinde, bilim, hem
biçimlerin ve varlıkların zaman içindeki değişimlerinin öngörülebilirliğinin
(yasa fikri) bilgisi üstüne; hem de, gerek olması
gerekenin öngörüsüne, gerek olan bitenin gözlemine uygulanan
istatistiksel hata yoluyla yasa önermesinin sınırlandırılması
üstüne temellenir.
Terimin genel anlamıyla "fizik", yani 18. yüzyıla kadar
doğanın bilimi olarak varlığını sürdüren Aristoteles fiziği, bizzat
kendi özünde, ortaya attığı bilgilerin sınırlılığını tanımaktadır;
zaten gücü de bu noktadan kaynaklanmaktadır; geçen
yüzyılda Poincare'nin belirttiği gibi, bilim in değeri, saptadığı
varsayımların, yapabileceği gözlemlerin ve yapmak istediği
öngörülerin sınırları çerçevesinde oluşturulmuş bir yasa
veya iddia üstüne, tekrar gelmek zorunda olmama yeteneğidir.
Bilim, birikim li ve ilerleyen bir sistemdir; sınırlarını tanıyan
ve onları tüm önermelerinde ortaya koyan bir düşüncenin
uygulanmasıdır.
Ve kuşkusuz, gözlemde ve deneyde hata veya sapmaya ilişkin
bu iddia; bizzat bilimsel şeyin (yasa, nitelik, biçim) ortaya
atılmasında onunla birlikte öne sürülmesi gerekli olan asgari
belirsizlik ya da zorunlu tolerans (hata payı) iddiası, o kadar
çok aksiyomatik bir niteliktedir ki, çoğu kez bunun sözü bile
edilmez.
Diğerleri yanı sıra geniş kitle, özellikle günlük yaşamında
bilimsel düşüncenin özüne tamamen yabancı kalmakta ve
özsel bir görecelilik taşıyan bilimsel hakikat kavramı konusunda
kendi kendini aldatarak ve akim temelini anlamaksızm
bilimsel hakikati, "mutlak" bir doğru ile bunun kadar mutlak