Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin Bilimlerinin Metodolojik Yanları 2 3 5
durumlarda, I. Bölüm'de belirttiğimiz anlamda, herhangi bir
ıu'denle "apaçık" görünmeyen, kolay anlaşılabilir ve kavranabilir
olmayan faktörlerin tanımlanması tercih edilebilir. Bu
durumlarda, değişkenliğin büyük kısmının açıklanmamış olarak
kalması göze alınarak, bu tür faktörlerden hareketle faktör
analizi yapılmaya çalışılır. Burada, zihinsel tutarlılık, kullanma
ve açıklama kolaylığı, bilgilerin iletilmesinin didaktik kolaylığı
)’,ibi hususlar, çoğu kez, çözümlemenin sağlamlığının ve özel-
I i kle, profesyonel matematikçinin titizlikle sarıldığı çözümleme
zarafetinden öne geçecektir.
Az çok a priori tanımlanmış birtakım faktörlerden hareketle
korelasyonlar tablosunun faktörlerle yeniden oluşturulmasını
karşılaştırarak ve sonra, aynı işleme bir başka oyunla yeniden
başlayarak, önerilen modelin genel anlaşılabilirliği ve benzeri
deneylerle tutarlılığı açısından hangi açıklamanın daha iyi
olduğuna karar verilebilir.
Esas öğe özellikle, açıklayıcı ve didaktik başarıdır; belirsizin
kavramsallaştırılmasında ilerlemeyi, somut olanın yakınında
durmayı sağlar ve böylece, sosyal bilim araştırma pratiğinde sıklıkla
karşılaşılan bu kendiliğinden yabancılaşmayı azaltır; zira
bu yabancılaşma araştırmacıları deneysel alandan kopartarak,
kavrayamadıkları bir dönüştürme işlemi sırasında, elleri kolları
bağlı bir durumda, program çözümleyicisine teslim eder.
Mouchot ve Regnier gibi, bu tür güçlükleri yakından bilen
araştırmacılar, hemen hemen tümüyle grafik nitelikli ve en
azından basit, özel faktör analizinin yöntemlerini geliştirmişlerdir;
bu yöntemlerin uygulanışı sırasında, araştırmacı, kurmakta
olduğu gerçeklikle temasını hiçbir zaman kaybetmemektedir.
Yöntemler bölümünde ele alacağımız Regnier Abaküsü,
korelasyon tabloları da olabilecek matrissel tablolarda renkli
bir ölçek kullanılmasına dayanmaktadır ve birleşmenin (convergence)
tümüyle sezgisel bir akıl yürütmesini temel alan ve
tümüyle deneme-yamlma yoluyla işleyen toplama-çıkarma ve
tahmin süreçleri aracılığıyla, dik açılı (ortogonal) temel boyutlarda
faktör analizinin gerçekleştirilmesine olanak vermektedir.
Teorik doğrulaması, Krippendorf ve Mouchot gibi yazarlar
tarafından yapılmış olan bu tür yaklaşımlar, faktör kavramının