Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Bileştirme Yoluyla Çözümleme 1 7 9
11) Kara kutulardan her biri ile doğal dünyanın bir organı
arasında pragmatik bir tekabüliyet oluşturarak veya bilgisayar
programı içinde az çok karmaşık bir "yönerge" yerleştirerek bir
modeli inşa etmek.
12) Bu şekilde yapılanların bütünü, ilk adımda, nadiren
doyurucu görünür. Çok basit olması dışında, uzun ve çok emek
isteyen çahşmalar gereklidir; analojik modellerde yapay öğelerin
elenmesi ve ayarlanması, programların uzlaşımsal debugging'i
gibi işler, salt teorisyenler tarafından unutulabilmektedir. Laboratuvar
analojilerinin dünyası da dahil olmak üzere dünya, bizim
"buluş"umuza direnmektedir; burada model yapma konusunda
çalışan kişilerin iyi bildiği yarı-kavramsal bir çalışma vardır.
13) İşlemsel alanı keşfetmeyi ve girdi değişkenleri (araştırmacının
azaltıp çoğalttıkları) ile çıktı değişkenleri (sonuç olarak
gözledikleri) arasındaki ilişkilerin oluşumunu görmeyi sağlayan
iyi seçilmiş birtakım tarzlara göre modelle "oynamak". Enformatik
evreninde, yakm zamana kadar, bu sonuçlar uzun rakam
listeleri (listing) halinde yazılmaktaydı ve bunların görünüşü,
benzetişim in cazibesini ve ona duyulacak ilgiyi büyük ölçüde
azaltmaktaydı. Bundan böyle, bunlar, modelin önerdiği "deneysel"
sonuçlardan mutlaka biri olacak olan bir yorumun üzerlerinde
uygulandığı birtakım grafikler ve eğrilerle ifade edilecektir.
Burada, belirli sayıda a priori apaçıklıklar bulma (alkolün
zararlı sosyal sonuçları, kişi başına tüketim miktarıyla orantılı
olarak artar) olgusu, modelciyi sevindirir; zira bunlar, araştırmacının
başlıca kaygısı olan modelin geçerliğini doğrulamaktadır;
araştırmacı, ancak bundan sonra, yaptığı işlerin net bilimsel
kazancı olan sıradan olmayan sonuçları irdeleyecektir.
14) Burada, üstte verdiğimiz örneklerden ve bizzat "benzetişim"
kavramından hareketle bir sistemin bilgisi konusunda
birtakım kıstaslar önereceğiz.
Bir sistem, içi ve dışı (in/out diyalektiği) ayıran sınırlarla
soyutlanmıştır. Bu sistemin bilinmesinin beş koşulu saptanabilir.
a) Input output koşulu; sistemin input'unu gerçekleştire
tüm değişkenlerin veya değerlerin bilinmesine bağlı olarak, sistemin
çıkışlarının veya output'larmm bütününü belirleme yeteneğine
sahip olmak.