Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

2 0 0 Belirsizin Bilimleri
bir karar almaya uğraşmak yerine; önce, örneklemin kolayca
tasnif edilebilen öğeleri yerleştirilir, diğerleri daha sonra yeniden
ele alınmak üzere "sınıflandırılamayanlar smıfı"nda birakılırlar.
Bu süreçte A ve B kategorileri heuristik bir önem kaza*
mrlar ve böylece, yeni kategoriler bulmaya iterler. Bu ilk tasnif
bittikten sonra, "tasnif edilemeyenleri" yeniden değerlendirme*
ye yarayacak ve bunların sayısını yavaş yavaş azaltmamızı sağlayacak
yeni kıstasların ortaya çıkması umut edilebilir.
15) Şüpheli öğelerin atılması ilkesi; iyi örneklerin aranmasında
ve bir popülasyonun istatistiksel sayımında, kategorilere
sokulması olanaksız görünen örneklemleri -geçici olarakatmakta
tereddüt edilmemelidir.
16) İstatistik verilerin arıtılması ilkesi; azınlıkta olmaları
koşuluyla, bir kategorinin sınırlarında görünen istisnai objeleri
elemek suretiyle istatiksel veriler, yorum amacıyla, saflaştırılır.
Bu şekilde yanlılaştırılmış bir örneklemden çıkarılan sonuçlar,
artık tümüyle doğru değildirler, ancak tümüyle hatalı da değildirler.
3. Kötü Tanımlanmış Olanı Ölçmek îçin Ölçekler
Bu ana kadar yeterince vurguladığımız üzere, eylem ve kararlarımızın
büyük bir kısmı, kötü tanımlanmış kavramlara, belirsize,
muğlak olana dayanmaktadır ve bununla birlikte, insan,
bu kavramlardan yararlanarak edilginlikten çıkmak, davranmak,
karar vermek, yapmak zorundadır; zira onları incelemeye
ne zamanı, ne kapasitesi vardır.
Hoşumuza gitsin veya gitmesin, pek çok muğlak kavramla
birlikte hareket etmek zorundayız; "hava sıcak", "bu, çok
güçlü", "bu taşlar yuvarlak", "bu uzun boylu bir kadın", "bu
yemek çok leziz", "Bay X, rüşvete yatkın" vb. Aslında, "kalite"
fikrinin altında yatan bir niteliğin miktarını temel almaktayız
ve bunun hakkında, büyüklük, yoğunluk gibi nitelemeleri içeren
sözel tahminler yapıyoruz; "biraz, çok, fazla, daha az" vb.
"O beni az, çok, tutkuyla, seviyor, hiç sevmiyor" dediğimiz
zaman, dilin zevki için, dört dereceli bir ölçek kullanıyoruz: o)