Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

VIII. Mikro-Psikoloji: İnsanın Biliminde
Görüntülerin Belirsizliğini Dikkate Alan Bir Örnek
Tanıdık olanda, tuhaf olanı
Günlük olanda, açıklanamaz olanı
Kuralda, kurala uymayanı keşfediniz...
Bertolt Brechl
1. Epistemolojik Bir Gerilim: İnsanın Mikroskobik
Rasyonelliği ve Görünür îrrasyonellik
Gördüğümüz üzere, sosyal bilimler, insan bilimleri, incelenen
şeyin doğasının muğlak kaldığı epistemolojik bir alan gibi
görünmektedirler; burada, dış bir gözlemciye, insanın davranışları,
özünde kaypak, belirlenemez, pekin olmayan bir tarzda
yinelenen, istikrarsız davranışlar gibi görünmektedir. Gerçekten
de, insan bilimlerini, belirsiz bilimler gibi görme bakımından
anlaşan ve çoğu kez bunların hangi ölçüde "bilim ler" sayılabileceğini
sorgulayan, bilim felsefecilerinin tepkisi olmuştur.
Bununla birlikte, bireyin kendisi, kendi kendini inceden
inceye yoklama yeteneğinde olduğu ölçüde, kendini, keyfi,
fantezist ve kaypak bir varlık gibi görmemektedir; belirli nedenlerden
dolayı yaptığı ve -bunu her zaman yapmasa d a- bu
nedenlere göre davranışını kavrayabileceği (çünkü bunun için,
muhatabının ona sınırsız bir dikkat göstermesinin gerektiğini
düşünmekte, ama onun böyle bir çabayı göstermesinin lüzum­