Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

2 1 4 Belirsizin Bilimleri
7) Belirsizin Somutlaştırılma Aracı Olarak
Tabloların Yönlendirilmesi
Condorcet, "çift girişli tablolar"ın yararına daha önce işaret
etmiştir; bu tablolar, birbirinden farklı bir dizi durumu iki
boyutta ve yoğunlaştırılmış bir tarzda özetleyen ve liste haline
getirilebilecek iki değişkenin kombinezonundan doğan tablolardır;
bu iki listelenebilir değişken dizisi, örneğin şöyle olabilir;
bir yandan Fransa'nın taşra illeri, sosyal kategoriler, m illiyetler
vb, öte yandan gelirler, çocuk sayıları, toprakların verimlilikleri,
ulaşım araçları vb. Tüm nicel veriler, hangi nitelikte
olursa olsunlar ve iki değişkenin tüm kombinezonlarında ortak
olması şartıyla hangi ölçme ölçeğinde olursa olsunlar, sayısal
tablolar içinde çaprazlanabilirler.
Ölçme ölçeği, çok çeşitli olabilir. Örneğin bu en basitinden,
herhangi bir niteliğin varlığı veya yokluğuna dayanan ikili (0-1)
bir ölçek veya tablonun üçüncü bir boyutunu temsil eden sayısal
bir ölçek olabilir; bu son durumda, tablonun her hücresinde,
üçüncü boyuttaki kotayı temsil eden basit bir rakamla ifade
edilir. Veya bu, sırasal (ordinale) bir ölçek olabilir; bu, fark eşiği
kavramına dayanan (sözgelimi, bu, akustik alanında uygulanıyor)
ve psikologların isteyerek kullandıkları bir ölçektir.
Veya bu, ölçeğin tüm kombinezonlarda ortak olması koşuluyla
(3, 4, 5, 7 veya 9 sınıflı olduğu varsayılmış bir süreklilik çizgisinin
bölünmesi) keyfi bir ölçek olabilir. Zihnin kendiliğinden
değerlendirme yeteneğinin, 7'nin üzerinde gücünü yitirdiğine
ve artık gözlemcinin yargılarını oluşturmak için farklı bir yol
izlenmesi (örneğin fiziksel ölçme) gerektiğine değinmiştik.
Bu, bizi daha da çok ilgilendiren, belirsiz bir ölçek, yani tablonun
satır ve sütunlarındaki iki değişkene göre tasarlanmış kombinezonun
göreceli önemine ilişkin sübjektif bir yargı olabilir.
Aslında ilginç olan, tablonun işlemsel değerinin, onu oluşturan
öğelerden her birinin işlemsel değerinden daha yüksek olmasıdır;
bu bir zincir değil, bir örüntü'dür ve değerlendirme ölçeği çok
belirsiz olsa bile, oluşturulacak tablo, anlamını korumaktadır.
Kuşkusuz bu anlam belirginleştirilebilir; ve ortalama tablolar
yapmaya çalışılarak, yani insan bilimlerinde yaygın bir tekniğe