Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Bileştirme Yoluyla Çözümleme 1 6 1
ettiği fikirleri, ilkeleri, araştırdığı şeylerin sonuçlan gibi görme
eğilimine girer ve mantık, hiçbir "bilim" kullanılmadan elde
edilen bu şeyleri oturtmak için devreye sokulur.
I lı ı süreç aracılığıyla araştırmacı, hem derinliğini, hem uzmanlı-
I',ını artırır; bu, onun izlediği normal yoldur. Ancak yine bu yolıl.ııı,
bilinmeyenin alanı içinde bilinebilirin izini, tıpkı bir izin
vı *l.ı dönüşmesi şeklinde derinleştirerek, diğer izlerden ve diğer
yollardan "topolojik olarak" uzaklaşır; bir bakıma kendi bilgisini
11 ve örneğin kendi kavramlarının tutsağıdır.
Bu hapsoluş, çok görecelidir; hiçbir şey ilke olarak onun
l>ı nidan kurtulmasını engellememektedir; sadece kendisinin de
yaratılmasına katkıda bulunduğu sözcüklerin ve kavramların
M.ılıa önce kazılmış yol çizgisinden çıkıp bir başka yere gitmek
vı - yeniden başlamak için çaba harcama zorluğu vardır. Ancak,
«ıslında, burada a priori bedava olan, yararsız ve en azından
mevcut yolları izlemeye kıyasla daha az kârlı görünen bir çaba
■•o/ konusudur. Demek ki, alan ve vokabüler değiştirmeye ilişim
zihinsel bir tembellik vardır.
Oysa vokabülerler, açık seçik olmadıklarında bile, keyfi de-
)’,ildirler; bilimin kendi dilinden vazgeçmesi söz konusu olamaz;
/im vokabüler, bilimin lengüistik yaratıcılığını, inceliğini artırarak
bilginin hizmetine koymak üzere geliştirmeye çalışırken,
içinde bulunduğu angajmanın ayrılmaz bir parçasıdır. Vokabüleı
in gelişimi, bir düşünce dalının ilerlemesinin iyi bir istatistiksel
l’.östergesidir; kuşkusuz bu düşünce, pratikte, uzmanlaşmış bir
vokabülerin istismarım hesaba katmamaktadır.
Özetle, disiplinlerarası olmak kolay değildir; çünkü hatası/ve
içtenlikle, bir başka dili benimsemek gerekir. Bu durum,
üniversitelerde, laboratuvarlarda ve işletmelerde filizlenen "dişi
plinlerarası çalışma grupları"nda açıkça görülmektedir. Bunların
verimlilikleri, işin ilkesinin düşündürttüğünün tersine,
U'insil edilen disiplinler ya da katılanlar ne kadar çoksa, o kail.
ır düşük olmaktadır.
Sosyal psikolog, çok dallı çalışma gruplarının yaratırı
verim lilik eğrisini, bu gruplara katılanlarm sayısına göre
incelediğinde, bu açıkça gözlenmektedir; eğer her disiplin