Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

8 2 Belirsizin Bilimleri
Çoğu kez, araştırmacı, bir fikri, çeşitli nedenlerden dolayı terk
eder; ya başlangıçta kendisine önemli görünse de, daha düz
(prosaique) ama kuralları daha açık-seçik alanlara kaymak
üzere kenarda bırakmayı daha kârlı bulduğu için veya pahalı
ve yürütülmesi zor hale gelen insan ve hayvan araştırmalarına
kıyasla maddi şeyler üstünde araştırmalar yapmayı tercih
ettiği için veyahut pek çok örneğini tanıdığımız gibi, araştırma
etkinliğini bırakıp, daha az riskli olan diğer araştırmacıların
yönetimini tercih ettiği için (büyük örgüt veya kuramların
tüm araştırmacıları mesleki kariyerlerinin herhangi bir anında
-incelemelere göre 45 yaş civarı- bu tür bir yönetim etkinliği
eğilimi göstermektedir).
Mikro-psikolojik yöntemler, bir eylem veya kararın genelleştirilmiş
pahasından hareketle, insanların çoğunun bu eylem veya
karardan bazı koşullarda vazgeçtiklerini göstermektedir; yapılan
işin parasal maliyeti dışında eğer, eylem veya kararı uygulamaya
koymak için geçirilecek zaman, harcanacak enerji, kognitif
bedel (yani kararı hazırlayabilmek için bilişsel öğelerin
zihinsel organizasyonu) ve kararın reddedilme rizikosu, kararın
serbestçe uygulanmasının veya eylemin genel pahasına kıyasla
çok fazlaysa, araştırmacının kaynaklarından büyük bir pay
ayırmasını gerektiriyorsa, pek çok araştırmacı bundan vazgeçmektedir.
Demek ki, eylem öncesi mekanizmalar, eyleyeni (actant)
eylemden veya harekete geçme kararından alıkoyabilmektedir.
Zira dar anlamda bilimsel araştırma anlayışından tamamen
farklı ilgi ve kapasite boyutuna ait olan bu tür bilim-ötesi
kaygıların ortaya çıkması; araştırmacıyı, aslında onun vokasyonu
olan meçhul bir konuya yönelmeden önce, yönetmeliklere
bakmaya, meslektaşlarıyla görüşmeye, yani kendisine olumsuz
ve kuşkulu görünen birtakım işlerle uğraşmaya zorladığından,
araştırmacı, rastlantıya/iyi-kötü olasılıklara açık bir alana
angaje olmaya çekinmektedir.
Bunun büyük ölçekte sonucu, çoğu durumda görüldüğü
gibi, bilimsel etkinliğin esasında yeni bir yönlenme içine girmesi
ve en "ilginç" konuların (a priori olarak ilginç kuşkusuz;