Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Belirsizin Bir Epistemolojisi: Mantıklar ve Alt Mantıklar 1 3 9
Araştırmacı, bu durumda, bu kümeleri veya salkımları
veya grupları ayırarak -ve böylece, bir riske de girer- ve her
kümenin ağırlık merkezini belirleyerek, kavramsal bir adım
atar. Çoğu durumlarda, birbirinden net bir şekilde ayrılan
kümelerin uçlarında bulunan temsili noktaları bilerek görmezlikten
gelmeyi, açıklık erdemi adına meşru sayar ve onları, eleyip
dışta bırakır. Akıl yürütmesini bitirdiğinde, kendine unutma
hakkını verdiği bu kalıntı itemler hakkında bir karar alması
gerektiğini bilir.
Bu, araştırmacının merkezlerden her biri için, her bir
kümenin "en tipik" iteminin niteliklerini ifade eden koordinatlar
belirlemesi anlamına gelmektedir. Araştırmacı buna, tip
diyecektir (bunun iyi bir örneği, Quetelet'nin "ortalama insan"
tipidir). Bu aşamada, görgül sorundan çeşitli tiplerin veya alttiplerin
incelemesine geçmektedir; buna tipoloji kurma denmektedir.
Birbirinden farklı ne kadar tip vardır? Alt-tipler zorlamaksızm
bir tip etrafında hangi ölçüde toplanmaktadır (ortalama
erkek ve ortalama kadın, ortalama insanın alt-tipleri midir?
Tipler arasındaki ilişkiler nelerdir?)
Bu sürecin en iyi örneklerinden biri, "gerçekten daha gerçek"
karikatürler yapmak üzere (örneğin, Adorno'nun konser
dinleyicilerine ilişkin tipolojisi: dilettant, snob, profesyonel,
eleştirmen) sosyal psikoloji yöntemlerinin kullanılmasıdır.
Karikatürler bir ideal-tipin (Max VVeber) özelliklerini yansıtan
kıstasların grafik olarak şematize edilmiş versiyonlarıdır.
Unutmamak gerekir: Katıksız tipin gerçeklikte varolması
zorunlu değildir; Fransız posta pullarındaki Marianne portresi,
hiçbir zaman varolmamış olan mitsel bir figürdür, bir sanatçı
görüşüdür, fotoğraf negatiflerini üst üste koyarak Galton'un
tasarladığı İngiliz portresi, kurgusal bir varlıktır vb. Ancak
bu, düşünce ekonomisinin en güçlü araçlarından biridir; kesin
bilimlerde araştırmaların büyük bir kısmı, doğru tipler bulmaya
ve varlıkları, düşünce sürecinde büyük bir tasarruf sağlayan
ideal-tiplerle değiştirmeye çalışmaktadır. Bu, bilimin temel epistemolojik
süreçlerinden birinin bir yanı olan şemalaştırmadır.
Gerçekten de, tip, gerçeklikte yoktur; ancak, asgari bir
çabayla, insan zihni, ayırdettiği özelliklerin sayısal değerlerin­