Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

3 2 6 Belirsizin Bilimleri
12) Apaçıklık, bir akıl yürütme dizisini temel alan bir zorlama
değil, bir önermeye bağlı olarak hissedilen ilk veridir. Apaçıklık,
"hakikat"in veya böyle hissettiğimiz şeyin zehirli maddesidir.
Apaçıklık ayıklayıcı ve tehlikelidir; retorik, pekinlik görüntüsü
altında keyfi sonuçlar çıkarmak üzere onu yönlendirir.
13) "Ölçme", bir teorinin ve hatta bir olgu temsilinin inşasına
yarayan bir araç olmazdan önce, fenomenolojik mesafe koymanın
ilk aşamasını temsil eden düşüncenin bir algoritmasıdır.
14) "Kuantofreni" (Quantophrenie: Sorokin), yani ölçme
kesinliğinin zihinsel hastalığı, özünde, bir değer takdirinin
olabildiği her yerde ölçüme başvurmaya bağlı değildir; bir rakamın
elde edilme tarzını hiç önemsememe duygusunun eşlik
ettiği, rakama ilişkin delice saygıya bağlıdır: Bu, patalojik bir
sapmadır. Kendi haklarında düşündüklerinin tersine, bilimsel
kitsch'in zanaatkarları ve popülerleştiricileri, bu hastalığa özellikle
yatkındırlar.
15) Ölçmeyle ilgili olarak belirsizin bilim lerinin tutumu iki
yönlüdür:
• Bilimlerde "nicelik" fikrinin gücüne güvenerek, düşüncenin
-hiç değilse sıradan dilde birtakım değerlerden farklılaşmayı
amaçlayan değerler içeren- tüm yanlarına, ne kadar keyfi olursa
olsun ölçmeyi veya en azından tahmini sokmaya çalışmak.
• Durum içindeki gözlemci veya deneycinin effektif eylem
peyzajına göre ölçüm ve rakamların doğasını son derece eleştirel
bir tavırla incelemek ve ona diğer dallar tarafından önerilen
rakamların -genelde düşen- değerini gözden geçirmek.
Düşüncenin en verimli stratejisi, daha önce yapılmış
ölçümlerdeki akıl yürütmenin artırılması yolunda -h er aşamada
daha da zorlaşan ve aldatıcı hale gelen- bir çaba harcamaktan
çok, metrolojik algoritmanın, şimdiye dek uygulanmadığı
alanlara uygulanmasıdır.
16) Gerçekte, belirsizin bilimlerinin pek çoğunda, özellikle
canlı ve sosyal varlıkla ilgili olanlarda (biyolojik bilimler ve insan
bilimleri), "dünyanın başlangıcından bu yana gizli kalmış"
pek çok şey vardır; burada saklı kaldığına işaret edilen şeyler,
başlangıçta, deneyle veya mevcut olguların kontroluyla test
edilebilir gibi görünmekle birlikte, dayanılan kanıtın koşulları