Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

5 6 Belirsizin Bilimleri
ve bunun uygulama biçimleri, incelenen konuların özgül epistemolojik
niteliklerine göre değişir.
Bu yöntemler, burada, sosyal bilimlerin (belki düşünmeden,
daha çok da daha kolay olduğu için) yüzyılın başındaki
kuruluş dönemlerinde doğa bilimlerini taklit ederken üstlendikleri
borcun ödenmesi sayılabilirler. Zira olgular dünyası
(gözlem araçlarıyla donanmış zihne "görünen" dünya), cisimlerin
düşüşü, elektrik yasaları gibi değişmez ve istikrarlı şeylerin
gözlemini kolaylaştıran belirlinin dünyasını büyük ölçüde
aşmaktadır. Doğanın kesin bilimlerinin, göze batan başarılarında,
açık seçik alanlara çekilerek ve entelektüel konfor ve konformizm
motivasyonlarıyla belirsizi ihmal ederek, bir bakıma,
bilim in kendisine ihanet edip etmedikleri sorgulanabilir.
Muhteşem Fizik, çoğu kez, hissedilen, fakat yazılmayan "tüm
bunlar açık değil, mevcut olamaz" bahanesine sığınarak bilgi
etkinliğinin önemli bir yanını ihmal etmiş olabilir mi?
17. Doğa Bilimlerinin Gerçekliğe Dair Kısmi ve
Taraflı Portresi
Biyoloji-fizik-kimya bilimlerinin ve yol açtıkları tekniklerin
egemen olduğu çağdaş bilim, Lord Kelvin'in ünlü sözünün
biraz totaliter yorumuyla, metodolojinin diktatörlüğüne boyun
eğmiş görünmektedir: "Kendini sadece ölçülerle ifade edebilen
bir bilim, fakir bir bilimdir".
İnsanın hissettiği büyüklük/değişken ile objede karşılaştığı
büyüklük arasında bir karşılaştırma olan ölçme, kuşkusuz
bilimsel düşüncenin temel öğelerindendir; eğer, fizikçiye göre,
ölçme, bir büyüklüğün nesnelleştirilebilir bir tarzda konumlanması
ve dolayısıyla bu büyüklüğü taşıyan nesnenin gözleminde
veya hâkim olunmasında toleransın* belirlenmesi ise, olguyla in
statü nascendi -doğuş anında- karşılaşan ve yeni fikri yaratacak
olan kişiye göre, ölçü, her şeyden önce, karşılaştığı şeyle arasına
bir mesafe koymanın, onun duygusal yanından sıyrılmanın ve
sonuçta yaratıcı tuhaflığı (farkı) bulmanın tarzıdır.
* Yanılma payı, (ç.n.)