Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

2 2 2 Belirsizin Bilimleri
Şekil 11- Lefevre, bu çalışmasında, kentsel labirentte dolaşmanın pahasını
çözümlemiştir. Absis ve ordinat üstünde, aşağıda düzeltilmiş bir
şeması görülen 13 tepeli bir labirentin olabilir çeşitli tepeleri gösterilmiştir.
Burada "parkurun pahası" birtakım öğelerin doğrusal kompozisyonuna
göre değerlendirilmiştir: Ulaşım aracı fiyatı, harcanan fiziksel
enerji, geçirilen zaman, bir dizi peyzaj içinde yol bulmanın bilişsel
pahası, bir yanlış ve yol kaybetme kaygısının bedeli... Tüm bu veriler,
oldukça muğlaktır ve bunların "toplamları" daha da belirsizdir. Veriler
satır ve sütunların kesişme noktalarında, farklı büyüklükte yuvarlaklarla
ve 5 puanlı bir ölçekle ifade edilmiştir. Diyagramın temsili, özel
yol çizgileri hakkında hemen bazı fikirler vermektedir: A7' den A6'
ya giderken bir özel yerden bir genel yere varılıyor; tersinden bakarsak,
genel yerden (kent meydanı) özel bir yere (örneğin çoğu ziyaretçi
tarafından bulunması çok zor olan, kenarda kalmış, karanlık bir sokak
adresi) gitmek daha zor görünüyor. Lefevre, satır ve sütunlar gözleminden,
belirli bir yol çizgisine göre dolaşma bakımından birtakım kolaylık
veya zorluk etmenleri çıkararak ve bu sayede bazı alanların insan kalabalığına
karşı korunmasını veya kalabalığın bazı alanlara doğru yönlendirilmesini
sağlayan parkurlar oluşturma olanağını göstererek, bu
tür bir diyagramın yararına işaret etmektedir.
Hangi metin için hangi tipografi? Bu sorun hiç de açık değil.
Bununla birlikte, bu sorunun bir anlamı olduğu ve ona bir
yanıt bulmanın yararlı olacağı açık gibidir; bu hiç değilse sorunun
bir anlamı olmadığım kanıtlamak için gereklidir ve bu,
sonuçta son derece şaşırtıcı ve kendiliğinde, gerçek bir bulgu
demektir. Çeşitli yöntemler bazı tipografik karakterlerin
nesnelleştirilebilir konotatif profillerini bulmaya ve onları,
bu şekilde düzenlenen metne genelleştirmeye çalışmışlardır
(Janisevski). Sonuçlar tartışmaya açıktır; ancak anlam taşıyan
bazı metinleri "tuhaf" bazı karakterlerle düzenleyen teratolojik
deneyler (R. Gid), okuyucularda genel bir reddetme tepkisi
oluştuğunu açıkça göstermektedir; demek ki bir şey var.
Bu konuda daha genel bir yöntem iki girişli bir tablo
oluşturulmasına dayanmaktadır. Buna göre, kullanım verilerine
temellenmiş a priori bir şekilde, teorik olarak sınırsız, ancak
bu mesleğin adamlarının pratikte iyi bildiği bir listede, farklı
metin kategorileri (bilimsel metinler, edebi metinler, dogmatik