Abraham Moles - Belirsizin Bilimleri

Bileştirme Yoluyla Çözümleme 1 5 7
lîöylcce, ekolojistlerin gösterdiği gibi, toprağın mikro-jenlojisine
bağlı kaktüslerarası ortalama mesafe gözetilerek, kurgusal
olarak kaktüs ormanları inşa edilebilir. Daha açık bir
ıl,ideyle, desinatör, etkili faktörlerin yarı-rastlantısal bir seçili
imden ve ayırdedici kıstaslardan hareketle, bu tür kaktüslerin
l'.nı imtüsünü (apparence) sentetize edebilir. Desen çizme aygıtıyla
donatılmış bir bilgisayara, hepsi farklı, hepsi olabilir bir
l»,ıkİ üsler ormanı çizdirebilir.
Doğal olarak, bu modelin kalitesinin pek çok düzeyi vardır:
Muhtemelen, bir "Meksika çölü"nü temsil eden bir sahne
dekorunu seyreden tiyatro veya sinema seyircisi, bir botanik el
!■ıl.ıbini resimlendiren desinatöre veya profesyonel bir fitoloğa
!•ı yasla daha yüksek bir saflık içindedir. Fitolog daha zorbeğen
ır olacak, "daha doyurucu" bir model isteyecek ve kaktüsleı.ırası
mesafelerin standart sapmasından, eğim çizgilerinin varyasyonlarından,
silindir üzerindeki dikenlerin sayısından (bir
düzine kadar) ve kuşkusuz, tüm doğal olgulara içrel (inherent)
!•ııçıik düzensizliklerden sözedecektir.
Bir noktaya işaret edelim; en geçerli model, zorunlu olarak,
en gerçekçi olan değildir; çünkü bu model, olumsal (continl'.eııt)
niteliklere kıyasla bazı niteliklerin abartılmasını gerektirmektedir.
Günümüzde de, natüralistler, deseni fotoğrafa tercih
el inektedirler; iyi sayılan bitki imajları, fotoğraftan çok şemalar,
desenler ve gravürlerle yapılmaktadır. Toplu insanlar için de
ı ılduğu gibi, karikatürler çoğu kez portrelerden daha sadıktırlar.
Bu konuda, önce sanatsal bir etkinlik için angaje olmuş
sonra bir botanik kitabının resimlendirilmesini üstlenerek
kontrat imzalamış bir desinatörün durumunu ele alabilirdik.
Burada "saflık" (credulite: belirli bir seyircinin inanma/kanma
düzeyi) ve "muteberlik" (credibilite: bir mesaj veya modelin
otantik bir obje gibi kabul edilme kalitesi) sözcüklerinin, bir
mesajın etkisi bakımından birbirini ödünleyici iki etmeni ifade
•I tiklerini belirtmek gerekir. Yine belirtelim ki, kaktüsün "gerçek
doğası"m tanıdığımızı ve biyolog için, kaktüsü oluşturan
öğelerin kimyasal-fiziksel özelliklerinden hareketle biçimlerin
kendilerini zorunlu olarak nasıl dayattıklarını bildiğimizi hiçbir
zaman iddia etmedik; bunları bilmedik. Burada, fitoloğun